دانشگاه پژوهش محور و كارآفرين-3: مساله مقالات آی.اس.آی

بر اساس آنچه در برنامه هاي توسعه هر كشور آمده است، و بر مبناي آنچه كه به عنوان عرف استاندارد علمي در دنياي علم شناخته مي شود، مي توان بر كيفيت دستاورد هاي پژوهشي نظارت نمود. آنچه امروزه در مورد الزام اعضاي هيئت علمي در انتشار مقاله در مجله هاي نمايه شده -در فهرست موسسه خصوصي آي. اس. اي مطرح است - و امروزه در بعضي از دانشگاهها از جمله پژوهشگاه خود ما در مورد كفايت دستاورد هاي پژوهشي رساله هاي دكتري- به عنوان چاپ يك يا دو مقاله در مجلات نمايه شده در فهرست آي.اس.آي. -براي دانشجويان دكتري وجود دارد،شايد تا حد زيادي نمايانگر نابه ساماني در تعيين هدف پژوهش، عدم وجود نقشه راه براي پژوهش و عدم اعتماد - بعضا واقعي - به نحوه نظارت و كنترل كيفيت كارهاي پژوهشي است.
البته اگر انتشار مقالات در مجلات نمايه شده بين المللي بيشتر شود بدون شك نشانگر نوعي استاندارد سازي و خواست كيفيت برتر براي كارهاي انجام شده علمي در كشور ماست. قطعا اگر استاندارد بالا را بطلبيم و به كم راضي نباشيم، معناي خوبي به اين مضمون دارد كه هم مي خواهيم در كيفيت هاي بهتري كارهايمان ارائه شود و هم در استاندارد هاي جهاني و گردونه دانش در سطح بين المللي نيز امكان حضور براي خود فراهم كرده ايم.
حال از سوي بعضي استادان اين استاندارد خواهي و تلاش براي انتشار مقاله ها در مجلات نمايه شده بين المللي، و همچنين اعلام سالانه آن از سوي وزارت علوم و هم بعضي دانشگاههاي كشور، را به عنوان شركت در مسابقه چاپ مقاله دانسته اند و معتقدند اين موضوع به توهم توسعه علمي كشور دامن مي زند، در حالي كه مديران و مردم اثري از اين رشد را در زندگي روزمره نمي بينند. البته اين موضوع را اگر از دريچه پنهان كردن مشكلات و عدم وجود نقشه راه و مدل توسعه علمي پژوهشي را در پشت انتشار مقالات نمايه شده بين المللي ببينيم، بايد حق را به اين گروه از استادان داد.
از سوي ديگر گروهي ديگر از استادان هستند كه معتقدند كه به دليل اينكه بعضي از اعضاي هيئت علمي منتظر ارتقا خود بر مبناي انتشار مقاله نمايه شده، هستند، و به دليل مشغله زياد - يا خداي ناكرده عدم توانايي!- امكان چنين كاري نمي يابند، با انتقاد از الزام به انتشار مقاله نمايه شده و روند موجود مي خواهند استاندارد بالا را به چالش كشيده و به اصطلاح بازي را به هم زنند تا امكان ارتقا خود را بدون انتشار مقاله امكان پذير كنند. آنها اين موضوع را موجب ركود علمي دانشگاهها و پژوهشگاههاي ما مي دانند. البته از اين ديدگاه - انتقاد از مقاله هاي نمايه شده به دليل بي مايگي علمي و درخواست نابه جا براي ارتقا بدون كيفيت - نگارنده نيز موافق اين دسته از محققان است.
بنابر اين مشكل كجاست؟ مشكل به نظرم از آنجاست كه توجه نمي كنيم به اينكه:
اول، انتشار مقاله حاصل پژوهش است و نه اصل آن. فرايند پژوهش نيز شامل دانشگاه، عضو هيئت علمي و دانشجو است. اگر اين فرايند فقط به دانشجو ختم شود (يعني تنها فشار به دانشجويان دكتري بيايد)، و يا دانشگاه نقشه راه پژوهشي نداشته باشد ولي از استادان و دانشجو درخواست دستاورد مقاله پژوهشي كند، به نظرم روندي معيوب طي مي شود. كل روند و سامانه پژوهشي را بايد با هم ديد و هنگام ارزيابي نيز - چه در مورد استاد و چه در مورد دانشجو - بايد كل دستاوردهاي پژوهشي و تمام روند پژوهش را با هم بررسي كرد.
دوم، امكان انجام پژوهش علمي بر اساس هدف مهم است. اين موضوع هنگامي جواب مناسب خواهد داد كه استاندارد هاي علمي بين المللي نيز در انجام پژوهش رعايت شوند. بررسي مدلهاي موجود و شناخت صحيح شرايطي كه در آن هستيم و برنامه ريزي واقع گرايانه براي دستيابي به هدف، مطابق آخرين تجربيات جهاني كمك بسياري به نزديك شدن به چنين وضع ايده الي خواهد داشت.
سوم، موضوع پژوهش و هدف آن و اهميت دستاورد هاي آن را بايد در طي يك روند سنجيد و نه فقط در پايان كار و بر اساس انتشار مقاله. اگر با صرف وقت مناسب سامانه اي براي ارزيابي كار و سنجش مداوم طراحي شود درآن صورت لازم نيست كه فقط به نتيجه كار و محصول بپردازيم، ان هم هنگامي كه كار از كار گذشته و به ناچار بايد يا كل كار را بپزيريم و يا اساسا آن را رد كنيم. در مورد كار دانشجويان دكتري اين موضوع با شدت و اهميت بيشتري مطرح است، جون براي يك دانشجو همواره فارغ التحصيلي مساله اي مهم است.
چهارم، مقاله منتشر كردن در مجلات نمايه شده بين المللي نه به خودي خود و به صورت انتزاعي بايد به عنوان نشانه دستيابي به پيشرفت گرفت و نه به عنوان نشانه تلاش پژوهشگر فقط براي انتشار مقاله و عدم توجه به هدف هاي پژوهشي ملي. هيچيك از دو حالت حدي ذكر شده نشان دهنده كل موضوع نمي تواند باشد- گرچه هريك از دو حالت فوق مصداقهايي همواره در دانشگاهها و پژوهشگاههاي ما دارند.
پنجم، كيفيت بالاي كار پژوهشي را بر اساس استاندارد ها و عرف شناخته شده علمي قابل صرفنظر كردن نيست. اين كيفيت بالا را هم مي توان بر اساس انتشار مقالات علمي در مجلات معتبر سنجيد و هم بر مبناي استانداردهاي ديگري كه براي نظارت و سنجش كيفيت دستاوردهاي ديگر پژوهشگران در دنياي امروز وجود دارد.
ششم، بايد بدانيم كه از پژوهش در هر موضوع چه انتظاري داريم. در آن صورت مي توانيم توقعات خود را نيز سامان دهيم و برنامه پژوهشي مناسب و انتظار پيشرفت، توسعه علمي و عيني شدن دستاوردهاي علمي را نيز داشته باشيم.
هفتم، بايد كيفيت كار استاد يا دانشجو را به صورت هاي مختلف بسنجيم . اگر كسي صلاحيت نداشت، در ان صورت چه دليلي دارد كه قباي علم و دانش را نيز به تن هر فردي بپوشانيم، وچون سامانه نظارتي مناسبي نداريم، چرا فقط بايد از انتشار يا عدم انتشار مقاله هاي معتبر انتظار داشته باشيم كه كل فرايند نظارت را به صورت مفيد و مختصر - ان هم بر اساس نظر داوراني ديگر - براي ما عملي كند؟

دانشگاههاي پژوهش محور و كار افرين -2

ساختار دانشگاههاي نوين بر اساس اهداف كلان و برنامه هاي ريز توسعه كشورهاي پيشرفته و در حال توسعه و بر اساس نظارت مستمر و دائمي و تغييرات مداوم در برنامه و ساختار- در صورت نياز- تنظيم مي شود. دانشگاهها در چنين ساختار فقط وظيفه بنياني توسعه فرهنگ علمي و تقويت طبقه نخبه را بر عهده ندارند و بر اساس يك نقشه راه كه توسعه نخبگان درجه اول در هر موضوع - گرد آمده در يك سازمان تصميم گيري راهبردي در مورد هر شاخه تخصصي -تهيه شده است، پروژه هاي پژوهشي پيشنهادي از سوي استادان و محققان مورد حمايت قرار مي گيرد (و آنها كه در جهت نيازهاي كلان تشخيص داده نشوند طبيعتا مورد حمايت نخواهند بود).
در اين ميان چه بسا پروژه ها و ايده هايي كه در جاي خود بسيار جالب و با اهميت باشند و علاقه مندان بسياري ممكن است به نتايج آن در كشورهاي ديگر وجود داشته باشند، ولي فقط بر اساس اينكه در راستاي اهداف راهبردي در سطح كلان ملي و در سطح سازمان و تخصص مربوطه در آن كشور قرار نمي گيرند، مورد حمايت نخواهند بود. به اين ترتيب و با سوق دادن امكانات و بودجه به سوي نيازها توان پژوهشي و فناوري آن كشور در جهت اهداف مذبور سوق داده مي شود. اگر چنين سامانه اي به خوبي فعال شود، مي توان در ايران خود ما نيز انتظار بسيار بيش از آنچه امروز از بهره وري بخش پژوهش و فناوري در مملكت داريم، داشته باشيم.
يك نكته كليدي در اين موضوع اهميت فرايند تحقيق و توسعه در بخش خصوصي و بخش صنعتي دولتي در كشور ماست. معمولا به دليل ضعيف بودن - يا بسيار ضعيف بودن!- اين بخش در اكثر قسمتهاي توليدي خصوصي و دولتي در كشور، امكان جذب توان تحقيقاتي در كشور در كاربرد و صنعت - و به طور كلي در جامعه- بسيار پائين است. اين موضوع مساله اي كليدي در راه توسعه دانشگاه پژوهش محور و كارآفرين در ايران است. اين بحث را باز ادامه خواهم داد.

دانشگاههاي پژوهش محور و كار افرين

ساختار دانشگاههاي قديمي - به صورت وجود دانشكده هاي علوم، فني، پزشكي، ادبيات و حقوق - امروزه در كشورهاي پيشرفته هرجه بيشتر در جهت توسعه پژوهش به ساختار پروههاي تخصصي عمومي - نظير مكانيك و شيمي و ...- و تاسيس موسسات و لابراتوارهاي پژوهش و فناوري پيش مي رود. اين موضوع به همراه سرمايه گذاردي وسيع مالي و نيروي انساني در بخش پژوهش، به افزايش توليدات علمي در جهت ماموريت هاي ملي در هر كشور كمك فراوان نموده و از سوي ديگر بخش خصوصي را نيز به طور وسيعي در امر پژوهش در كشورهاي صنعتي دگير نموده است. ورود بخش خصوصي به موضوع پژوهش نيز عمدتا با هدف تلاش در جهت تحقيق و توسعه در جهت اهداف - توليدات - سازمان انجام مي شود.

باز هم آی. اس. آی

این بار نظر دکتررضا منصوری در مورد بحث اخیر در گرفته در مورد مقالات آی. اس. آی به نظرم بسیار جالب آمد. او در مصاحبه با ایسنا از انتشار مقالات و نمایه شدن بین المللی آن دفاع کرده است. من نظرات خودم را در ان مورد خواهم نوشت.

اول مهر: روز آغاز سال تحصیلی مبارک باد

امروز اول مهر است و آغاز سال تحصلی جدید. به همین مناسبت، به همه دانش پژوهان و معلمان و استادان و همکاران محترم هیئت علمی تبریک و تهنیت عرض می کنم. امسال اول مهر یک مناسبت ویژه نیز برای من دارد و آن کلاس اولی شدن دخترم ایران است که امسال پا به دبستان می گذارد. برای او و همه کلاس اولی ها آغازی خوش، سلامتی و آینده ای نیک و پیروزی در زندگی و تحصیل آرزو می کنم.

سایت من دچار مشکل است

آنها که از دیروز ظهر به سایت شخصی من در

www.mehdizare.net

مراجعه کرده اند متوجه شده اند که سایت دچار مشکل است. در تلاش هستیم تا این مشکل هر چه زودتر بر طرف شود

سالروز دفاع مقدس

در هفته دفاع مقدس-سالروز ایستادگی در مقابل تجاوز نظامی ارتش بعثی صدام -قرار داریم. یاد رشادت همه آنها که در مقبل متجاوز ایستادند، از جمله دائی شهید خودم - سردار رشید اسلام شهید رجب نصیری- گرامی باد.

در زندگي اجتماعي به ياري معلولان جسمي، و ذهني بشتابيم

امروز در خيابان ولي عصر در يك تاكسي به سمت شمال در حركت بودم. خانمي از راننده تاكسي درخواست كرد سوار شود. وقتي تاكسي ايستاد مشخص شد كه ناتوان جسمي است و با دو عصا و به سختي حركت مي كند. ابتدا رانند تاكسي از سوار كردن وي صرفنظر كرد و خواست برود. ولي من و يك آقاي آقاي ديگر كه سوار تاكسي بوديم درخواست كرديم كه راننده حوصله كند و خلاصه با كمك جواني كه از پياده رو عبور مي كرد، خانمي كه ذكرش رفت توانست سوار شود. ما كه سوار تاكسي بوديم از راننده تشكر كرديم كه به چنين رفتار انسان دوستانه اي كه البته وظيفه است ولي ممكن است در سرعت كنوني زندگي اصلا به حساب نيايد، تشويق شود. اين موضوع مرا به فكر فرو برد كه در شهر ما تهران اگر كسي ناتواني حركتي، جسمي يا ذهني داشته باشد آيا مي تواند حداقل روي كمك و همياري همشهريان و همنوعان خويش حساب كند؟ مگر در متون كلاسيك ادبيات و دين ما از اهميت و ارزش چنين روحيه اي سخن به ميان نيامده؟ راستي چرا شهرداري ها به فكر قوانين ويژه براي الزام وسايل نقليه به كمك به معلولان جسمي و حركتي تا به حال نبوده اند؟ (يا كمتر به فكر بوده اند؟)

آيا اطلاع از وقوع زلزله قبل از وقوع آن امكان پذير است؟

هميشه بشر به دنبال پيش آگاهي از وقوع زلزله و ساير بلاياي طبيعي بوده است. چقدر زودتر؟ هر چه زودتر بهتر. انسانها هميشه دوست داشته اند تا حتي الامكان چند روز زودتر از وقوع يك زلزله مخرب در آينده خبر شوند- تا حتي الامكان از مكان خطر ناك دور شوند- ولي اين موضوع تا كنون تحقيق نيافته است.
بعضي اوقات با سنجشگرهاي ژئوفيزيكي آنومالي هايي در زمين ديده و ثبت مي شود كه بيشتر آنها را با دانش كنوني بشر نمي توان تفسير كرد يا دليل آنها را يافت. چنين ناهنجاري هائي پيش از رخداد زلزله را به احتمال وقوع آنها از پيش نمي توان منتسب نمود. ديده شدن بعضي از اين ناهنجاري ها به هيچ عنوان نشانگر توانائي كنوني بشر در پيش بيني زلزله نيست. هرگز چنين نگاه خوشبينانه - بعضا ساده انگارانه - از تغييرات در پارامترهاي فيزيكي قابل اندازه گيري را نمي توان بعد از اتفاق زلزله با وارسي مجدد در ركوردها، به عنوان توانمندي در پيشگوئي يا پيش يابي زلزله ها تفسير نمود.
بگذاريم دانشمندان با سرعت منطقي مسير دشوار پژوهش بر اساس روش علمي را بپيمايند، كما اينكه هم اكنون چنين حركتي در كشور ما در مراكز پژوهشي در حال انجام است. نگذاريم تا با هياهوي رسانه اي - در مورد پيشرفتهاي خارق العاده ولي هرگز رخ نداده!- همين تعداد علاقه مند به پژوهش و دانش نيز دلسرد شوند. اين نوع هيجان را مي توان به عنوان شادي زودگذر و غرور كاذب تلقي كرد ولي قطعا درمان دردهاي جامعه بشري با چنين روش هاي غير علمي يافته نمي شود.

هم اکنون تلاشهای مهمی در کشور برای ساماندهی سامانه های هشدار سریع زلزله در حال انجام است.

سالگرد ويرانگرترين زلزله سده اخير ايران

اين متن گفتگوي سايت شبكه اطلاع رساني ساختمان ايران با من در مورد سالروز زلزله طبس در ۱۳۵۷ است. متن را كمي خودم ويرايش كرده ام.
دكتر مهدي زارع رييس پژوهشكده زلزله شناسي كشورمان با بيان اين مطلب از تلاش پزوهشگران ايراني جهت دستيابي به روشهاي نوين دسترسي به پيش يابي احتمالي زلزله هاي بزرگ خبر داد.

شاسا. گروه زلزله و مقاوم سازي. به گزارش شبكه اطلاع رساني ساختمان ايران شاسا، دكتر مهدي زارع رييس پژوهشكده بين المللي زلزله شناسي كشورمان كه در بيست و نهمين سالگرد زلزله ويرانگر طبس در سال 1357 سخن مي گفت با ذكر اينكه بزرگاي گشتاوري اين زلزله هفت و چهار دهم بود آن را بزرگترين زلزله ثبت شده اخير ايران از لحاظ شدت ناميد كه بالغ بر بيست هزار نفر تلفات برجاي گذاشت و شهر تاريخي طبس را به كلي ويران كرد.وي در ادامه افزود طرح بررسي گسلهاي لرزه زاي منطقه طبس در حال حاضر توسط پژوهشگران كشورمان و زير نظر پژوهشگاه بين المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله در قالب يك طرح پژوهشي بزرگ در حال انجام است و مي تواند به شناخت بيشتر كارشناسان اين رشته، از فعاليتهاي پوسته زمين در منطقه طبس كمك فراواني نمايد.وي پيش بيني زلزله را آنچنانكه در افكار عمومي تصور مي شود غير ممكن دانست و افزود تنها مي توان با ايجاد شبكه گسترده لرزه نگاري، سامانه هشدار سريع زلزله را راه اندازي نمود كه آنهم فقط در حد ثانيه ها مي تواند با هشدار به نيروگاهها و قطع خطوط برق و گاز و يا آب از ايجاد خسارتهاي بيشتر ناشي از زلزله جلوگيري نمايد و در حال حاضر در كشور تايوان اين كار به صورت جدي در حال انجام شدن مي باشد.دكتر زارع تغيير رويكرد مديران تصميم ساز و تصميم گير كشور از روشهاي فعلي به سمت ديدگاههاي ريسك پذيري و نيز ايمني در ساخت و سازها را بسيار مهم دانست و افزود: اين تغيير نگرش در افق برنامه بيست ساله توسعه علوم و فناوري كشور مي تواند به توسعه روشهاي پيش يابي احتمالي زلزله هاي بزرگ در كشور كمك شاياني كند.

بيست و پنج شهريور سالروز زلزله طبس

امروز سالروز زلزله بيست و پنج شهريور ۵۷ طبس است. مصاحبه اي با ايرنا در همين زمينه داشتم كه به ياد جان باختگان آن فاجعه در اينجا مي آورم.
زلزله طبس ، همچنان سكاندار زلزله‌هاي ويرانگر
تهران، خبرگزاري جمهوري اسلامي ‪۸۶/۰۶/۲۵‬
ساعت هفت شب ‪ ۲۵‬شهريورماه سال ‪ ۱۳۵۷‬زلزله‌اي به بزرگي ‪ ۷/۴‬در مقياس ريشتر شهر تاريخي طبس را لرزاند كه در پي آن حدود ‪ ۲۰‬هزار نفرازهموطنان ما جان باختند.
اكنون بعداز گذشت ‪ ۲۵‬سال از وقوع اين زلزله دلخراش ، همچنان به عنوان بزرگترين زلزله در تاريخ اخير ايران ثبت شده است.
طبس كه زماني نگين كوير ايران بود در زماني كوتاه به شهري خاموش و تاريك تبديل شد.
رييس پژوهشكده زلزله‌شناسي پژوهشگاه بين‌المللي زلزله‌شناسي و مهندسي زلزله روز يكشنبه به مناسبت سالگرد اين واقعه به خبرنگار گروه علمي ايرنا گفت: چون زلزله طبس در زمان انقلاب اسلامي، يعني يك هفته بعد از ‪ ۱۷‬شهريور ‪ ۱۳۵۷‬رخ داد ، باعث شد تا حكومت وقت در آن زمان نتواند عملا رسيدگي و خدمات رساني كاملي را به زلزله زدگان ارايه دهد.
مهدي زارع افزود: به دليل عدم آمادگي و آگاهي از نحوه برخورد با چنين حادثه‌اي ، حتي بازماندگاني كه از اطراف براي كمك به منطقه زلزله زده آمده بودند تا ساعتي قادر به شناخت موقعيت خود در شهر ويران شده طبس نبودند.
وي اظهار داشت: شهر طبس در پهنه گسل‌هاي فعال قرار دارد كه بسياري از شهرهاي ما از جمله تهران، تبريز، مشهد و كرمان دراين موقعيت هستند كه مي توانند شرايط مشابهي را داشته باشند.
وي با تاكيد بر اهميت آموزش و تدابير ايمني در كلان شهري مانند تهران گفت: تهران با توجه به جمعيت و اهميت آن از لحاظ پايتخت بودن نيازمند توجه خاص مسوولان ذيربط مملكتي است.
زارع تاكيد كرد: ما بايد با يك ارزيابي چند جانبه به اين مسئله واقف شويم كه اكنون شرايط ما در مقابل وقوع يك زلزله چگونه است ، آيا آمادگي لازم در مقابل زلزله را داريم يا خير! وي ادامه داد: با توجه به برخي اقدامات اخير صورت گرفته در راستاي آموزش نحوه برخورد با زلزله، مشخص كردن شهرهاي معين ، ايجاد ايستگاه‌هاي بحران، تهيه نقشه‌هاي زمين شناسي و غيره، آيا داراي آمادگي كامل هستيم؟ وي افزود: متاسفانه تاكنون ارزيابي در خصوص ميزان درصد آمادگي در برابر زلزله در كشور صورت نگرفته است.
وي در پاسخ به اين سوال كه آيا اقدامات صورت گرفته براي رويارويي با زلزله كافي است ؟ گفت: لازم است چنين ارزيابي صورت گيرد تا بتوان گفت كه آيا اقدامات كافي هست يا خير.

آيا رشد تعداد مقالات آی.اس.آی نشان از توهم توسعه علمي دارد؟

مطلب جالبي در سايت ايسنا ديديم به قلم دكتر نوروزي چاكلي كه پاسخي بود به مقاله دكتر داوري اردكاني (رئيس فرهنگستان علوم) در روزنامه ايران - به عنوان توهم توسعه علمي كشور از طريق رشد تعداد مقالات در فهرست آي.اس.آي. اين بحث را جالب ديدم.

در آستانه سالروز زلزله بيست و پنج شهريور 57 طبس

امروز در آستانه بيست و نهمين سالروز زلزله بيست و پنج شهريور 57 طبس قرار گرفته ايم. از زمان ايجاد وب لاگ خود سالروز زلزله هاي مهم به ويژه زلزله طبس را يادآور شده ام. اين زلزله در آستانه رخداد انقلاب اسلامي و يك هفته پس از تظاهرات هفده شهريور 57 در تهران رخ داد. زلزله طبس يا بيش از بيست هزار كشته و نابوده شهر طبس و روستاهاي اطراف آن انجاميد. زلزله زدگان طبس همچنان از اين فاجعه به تلخي ياد مي كنند. ياد جانباختگان اين زلزله گرامي باد.

در آستانه ماه مبارك رمضان

به همه روزه داران و همه مومنان پيشاپيش حلول ماه مبارك رمضان را تبريك و تهنيت عرمي گويم. ماه رمضان فرصت خوبي براي خودسازي و بازنگري و البته خوب كار كردن است. نمي دانم چرا بعضي فكر مي كنند كه نمي شود در ماه رمضان به طور معمول كار كرد. البته در مناطق گرمسير و با آب و هواي ويژه - نظير مناطق ساحلي خليج فارس و خوزستان - شراي فرق مي كند، ولي به هر حال ماه رمضان براي من از زماني كه به خاطر دارم - به ويژه از دهه شصت وقتي دانشجوي ليسانس زمين شناسي در دانشگاه تهران بودم- فرصت كار و حركت بيشتر و اتمام كارهاي انجام نشده و تمام كردن نوشته هاي ناتمام و خواندن كتابهاي نيمه خوانده (!) هم بوده. ضمنا براي درس خواندن هم بهترين فرصت است. چرا كه امسال ماه مهر در دهه دوم ماه مبارك از راه مي رسد.

زلزله با بزرگاي 7.8 در اندونزي و هشدار سونامي

امروز بعد از ظهر به وقت تهران زلزله اي بابزرگاي ۷.۸ جزاير سوماترا در كشور اندونزي را به لرزه در آورد و به همين دليل هشدار سونامي در اين مورد داده شده است. زلزله اي با بزرگاي در اين حد مي تواند موجب خساراتي نظير سونامي سال ۲۰۰۴ در اندونزي گردد كه البته اميدوارم در زلزله امروز چنين نشود.

يازده سپتامبر - شش سال بعد

شش سال قبل در چنين روزي با حمله تروريستي به برج هاي دوقلوي تجارت جهاني در نيويورك و كشته شدن بيش از ۳۰۰۰ نفر و فروريختن هر دو برج، مرحله جديدي در آغاز هزاره سوم در دنيا آغاز شد .با اشغال افغانشتان و عراق - اولي با مجوز سازمان ملل و دومي بدون مجوز و به اقدام يك ابر قدرت و متحدانش- و گسترش ترويسم و نا امني در شهرها - كه دامنه اش به لندن و مادريد هم كشيده شد - و در نهايت نا امني بي پايان در عراق امروز و كشمكش در ايالات متحده براي خروج نيروهايش از عراق، مي توان گفت كه تبعات يازده سپتامبر عمدتا ناامني و بدبختي براي مردم جهان - به ويژه خاورميانه و غرب آسيا - بوده است. اميد كه خردمندان جهان بتوانند جلوي بيخردان را بگيرنذ تا اين دور باطل خشونت و تروريسم متوقف شود.

وحدت - هدف علوم

تمام دانشمندان كه در جزئيات سوژه مورد نظر خويش كنكاش مي كنند و از روش علمي بهره مي گيرند. در علوم اسلامي مساله دانشمندان مسلمان دنبال كردن پژوهش علمي بر اساس روشهاي قياسي يا استقرائي (مطالعه مسائل در جهت رسيدن از كل به جز يا از جز به كل) و در نهايت ديدن وحدت - توحيد - در عين كثرت انواع موجودات بوده است. علوم مدرن و امروزي نيز اين پيوستگي و وحدت را در نظام طبيعت نشان مي دهند. براي ما كه به علوم زمين مي پردازيم، هر چه كه مي گذرد، اين تنوع و لزوم همه جانبه ديدن مسائل به صورت چند لايه و در عين حال وحدت نهائي سوژه هاي مختلف در علوم زمين - در بيان يك مفهوم خاص- به عينه ديده مي شود.

هجده شهريور اتفاق بزرگ تاريخ!: تولد من

امروز هجده شهريور ماه سالروز تولد من است كه آن را به دليل خوش آمدن زيادي از خود، اتفاق بزرگ تاريخ در عنوان اين يادداشت - به شوخي!- ناميدم. امروز سي و نه سالم كامل شد و پا به چهل سالگي گذاشتم.

سالروز 17 شهريور 1357

امروز سالروز واقعه تظاهرات خونين ۱۷ شهريور در تهران است كه در آن دههاتن از مردم تظاهر كننده تهران در درگيري با گارد شاهنشاهي كشته شدند. پس از برگزاري نماز عيد فطر در چندين نقطه تهران از جمله قيطريه و ميدان ژاله در روز شانزده شهريور، مردم براي تظاهرات در 17 شهريور در ميدان ژاله قرار گذاشتند و به دليل تجمع - تظاهرات- اعتراض آميز مردم در روز جمعه ۱۷ شهريور در نزديك اين ميدان و اعلام نابه هنگام حكومت نظامي و دستور تيراندازي و حمله به مردم در محدوده ميدان ژاله به وقوع پيوست. ميدان بعدها به نام شهدا ناميده شد چرا كه دهها تن از مردم در همين محدوده شهيد شده بودند. ۱۷ شهريور يك سرفصل مهم در تاريح انقلاب اسلامي و ضد ساطنتي ملت ايران بود. ياد شهداي ۱۷ شهريور گرامي باد.

برد پرسپولیس در سالروز پر شکوه شش تائی ها

امروز پرسپولیس زلزله با برد ۲-۱ در مقابل پیکان (که به لحاظ تاریخی منشا همین تیم پرسپولیس هم هست) نوار پیروزی و صدر نشینی را با افشین قطبی ادامه داد. البته این برد یک شیرینی دیگر و ویژه هم داشت و آن برد در سالروز پیروزی تاریخی ۶-۰ در مقابل استقلال در ۱۶ شهریور ۱۳۵۲ بود. به امید تداوم برتری تیم محبوب ما ، پرسپولیس زلزله.

پيش بيني زلزله و روش علمي -2

ديروز بحثي در مورد پيش بيني زلزله و روش علمي در ايران آغاز كردم. از آنجا اين موضوعي است كه جنبه عمومي دارد و كنجكاو هم در مورد آن كم نيست امروز هم اين بحث را ادامه مي دهم.
حاصل وضع و نوع مطالعاتي كه در ايران انجام مي شود و زحماتي كه همكاران ما مي كشند آن است كه با تاسيس مراكز و گروههاي تخصصي مختلف در موسسات و دانشگاههاي علاقمند و مرتبط با موضوع مطالعاتي بر حسب علاقه محققان مشغول به كار در هر مركز در غالب پروژه هاي پژوهشي در حال انجام است. مطرح كردم كه مشكل ان بوده و هست كه مراكز و گروههاي ياد شده تاكنون به صورت منفك از هم عمل نموده اند. تلاش هاي انفرادي در غالب رساله هاي تحصيلات تكميلي و به صورت پروژه هاي پژوهشي مختلف به بعضي نتايج جالب اوليه انجاميده است. مطالعات فيزيكدانان و زمين شناسان در زمينه برآورد ناهنجاري هاي لرزه اي، مغناطيسي و گرانشي زمين نيز نمايشگر بعضي ناهنجاري ها پيش از رخداد بعضي زلزله ها بوده است. موفقيت نسبي در بعضي از موارد مشاهدات توسط اين گروههاي پژوهشي علاقمند - و البته منفك از هم- نشان از امكان بهره گيري از شواهد مختلف ژئوفيزيكي براي برآورد زمان، مكان و بزرگاي احتمالي زلزله بعدي است.
معمولا ارائه مطالب و انتشار مقاله در زمينه پيش بيني زلزله در نشريات علمي معتبر با سختي زيادي همراه است چرا كه پيش بيني موضوعي است به صورت روال معمول در دنيا در نيامده و از سوي ديگر محققان مختلف از ديدگاههاي متفاوتي به آن مي پردازند و بنابراين ديدگاه واحد و رهيافتهاي كلاسيك براي اكثر روشهاي مورد استفاده وجود ندارد. از سوي ديگر انتشار عمومي - رسانه اي - تحقيقات انجام شده يا در حال انجام بيشتر به افزايش سوء تفاهم كمك كرده تا اينكه به انتقال طبيعي نگاه علمي به مردم. متأسفانه در اين موضوع بعضي از همكاران ما نيز گاه با هيجان زده شدن بي مورد -از نتايج موفق اوليه در كارهايشان- در ارتباط با رسانه ها عملاً ادعاهايي مطرح كرده اند كه از سوي اصحاب رسانه به عنوان پيش بيني قطعي زلزله در سطح افكار عمومي مطرح شده است.
در اين راستا در بعضي مراكز دانشگاههاي در تهران كه برروي اين موضوع كار مي كنند به غير از چند پروژه دانشجوي ارشد كارشناسي ارشد- و يا ادعاي ارتباط با مراكز ديگر كه براي مطالعه رفتار حيوانات در قبل از رخداد زلزله مي توانند كمك كنند - كار سامان يافته ديگري دنبال نشده است. ضمناً مسأله شكل گيري مركز داده هاي لرزه كشور كه از دو سال پيش با پيگيري و مسئوليت گرفتن موسسه اي دانشگاهي مي توانست به موضوع پيش بيني زلزله كمك بنيادي كند تا پايان سال ۸۴در غالب برگزاري جلسات مختلف پيگيري شد، ولي عملا حدود يك سال نيم است كه پيشرفت مهمي در آن حاصل نشده است.
به هرحال به اين تلاش ها، بايد مطالعات انفرادي پژوهشگران ايراني را در دانشگاههاي مختلف افزود. تلاش براي ساماندهي شبكه اي اين تلاشها براي افزايش ثمر بخشي برآيند فعاليت ها در امر پيش بيني الزامي است. با ايجاد فضا و مكان بايد به تلاش در جهت دادن فرصت به همه پژوهشگران متخصص در اين امر و همچنين برقراري يك ارتباط سامان يافته بين آنها و اعضاي هيات علمي در پژوهشگاه و دانشگاههاي مرتبط با موضوع كرد. اين ارتباط بايد در يك كميته علمي -پژوهشي مديريت راهبري گردد.

پيش بيني زلزله و روش علمي

يكي از دانشجويانم در مورد قابل اعتنا بودن پيش بيني هاي زلزله كه در بعضي سايت هاي علمي مطرح مي شود سوال كرد. در جواب به اين نكته پرداختم كه در هر كار كه نتيجه آن به مسائل علمي مربوط است بايد ديد كه آيا از روش علمي - <شامل طرح سوال، انجام مطالعه پايه و گردآوري و جمع بندي از نتايج كارهاي منتشره قبلي، ايجاد يك پيش فرض-هيپوتز-، مشاهده به منظور آزمودن پيش فرض، تحليل، ارائه نظريه -تئوري- و در نهايت انتشار تحليلها در نشريات معتبر > پيروي مي كند يا خير. اكثر مطالب منتشره در چنين سايتهائي اگر در آنها كنكاش شود از روش علمي پيروي نمي كنند.
در مورد پيش بيني زلزله آنچه در كشور ما تاكنون مطرح بوده است، شامل برآورد هاي پيش گويان و منجمين و ستاره شناسان و همچنين تلاشهايي اكثراً پراكنده متخصصان علوم تجربي (فيزيك دانان، ژئوفيزيك دانان، زمين شناسان و ... ) بوده است. در پي زلزله بم كه رخداد پيشلرزه ها موجب پيش آگاهي مردم بود ولي مسئولان محلي و همچنين مقامات كشور امكان برآورد رخداد زلزله اي مهم و اطلاع رساني را نداشتند (و حتي نمي توانستند تائيد كنند كه لرزش هاي حاصله درواقع زلزله هايي هستند كه در همان پهنه گسله در حال رخداد است)، و سپس وقوع زلزله بزرگ بم كه با بيش از 30000 كشته همراه بود، فشاري زيادي از سوي مردم بم وارد آمد و همين موضوع انگيزه مهمي براي پرداختن به امر پيش بيني زلزله و تشويق مؤسسات پژوهشي و دانشگاه به راه اندازي واحدهاي مربوط به پيش بيني زلزله و سرمايه گذاري در اين موضوع شد. حاصل اين وضع آن بود كه مركز مطالعه پيش نشانگرهاي لرزه اي وابسته به مؤسسه ژئوفيزيك دانشگاه تهران، مركز ملي پيش بيني زلزله در پژوهشگاه و گروه فرابيني پيش نشانگرهاي الكترومغناطيسي در سازمان زمين شناسي كشور راه اندازي شود. اين گروه ها در طي حدود ۳ سال گذشته به صورت مراكز منفك از هم عمل نموده اند و تاكنون جلسه اي براي هماهنگ شدن اين تلاش ها برگزار نشده و نتايج پژوهشهاي اوليه (براي راه اندازي سامانه چند لايه اطلاعات علمي به منظور تلاش براي پيش بيني زلزله) منتشر نشده است. چند گروه پژوهشي در دانشگاههاي مختلف - از جمله دانشگاه صنعتي شريف - در اين مورد در بخش فيزيك خود به بررسي و مطالعه بعضي از پيشنشانگرهاي لرزه اي پرداخته اند. اميدوارم با هماهنگ شدن مراكز مطالعه پيشنشانگر هاي زلزله با هم نتايج به صورت چند لايه از اطلاعات قابل پيجوئي و آزموده شدن درآيد تا با تائيد نسبي هر پيش فرض در مورد موفقيت يك پيش نشانگر لرزه اي بتوان به نظريه هاي قابل عرضه و انتشار ومفيد به حال ايمني جامعه رسيد.

پيروز كلانتري بهترين كارگزدان مستند سال: تهران چند درجه ريشتر

ديروز در جشن سينماي مستند سال، آقاي پيرور كلانتري برنده جايزه بهترين كارگرداني به خاطر فيلم تهران چند درجه ريشتر و خود فيلم هم برنده جايزه بهترين تحقيق شد. به ايشان تبريك مي گويم. فيلم جالبي در مورد لرزه خيزي تهران است كه اميدوارم هر ايراني با ديدنش به فكر بيافتد. البته همانطور كه قبلا هم در اين صفحه نوشته ام اين فيلم كه در چند ثانيه آن خودم هم حضور دارم، مي شد خيلي بهتر از اين به مساله بپردازد ولي انصافا از استاندارد فيلمهاي ساخته شده در ايران تاكنون بالاتر بود.

ماه شهريور- ماه زمينلرزه هاي مهم سده بيستم ايران

امروز يازدهم شهريور برابر با دوم سپتامبر است. ماه شهريور ماه سالروزهاي زلزله هاي مهم سده بيستم در ايران است. روز نهم شهريور سالروز زمنلرزه نهم شهريور ۱۳۴۷ دشت بياض و دهم شهريور سالروز زمينلرزه دهم شهريور ۱۳۴۷ فردوس و زلزله دهم شهريور ۱۳۴۲ بوئين زهرا ست. زلزله بوئين زهرا همچنان مهمترين زلزله ثبت شده و شناخته شده در سده بيستم در نزديكي تهران محسوب مي شود.
نقشه هاي ژئوفيزيكي و خطر اره هاي مغناطيسي و روندهاي لرزه خيزي نمايانگر وجود گسلهاي پنهان در گستره شهر تهران، منطقه بين تهران- كرج و جنوب دشت قزوين است. اين گسلها مي تواند به عنوان گسلهاي لرزه زا موجب رخداد زلزله هاي مخرب نظير زلزله 10 شهريور1341 بوئين زهرا- همانطور كه گسل ايپك مسبب زلزله بوئين زهرا شد- شود. اين گسلهاي فعال در نقشه هاي مغناطيس سنجي، برداشتهاي ژئودزي و همچنين مطالعه داده هاي زلزله شناسي شبكه هاي لرزه نگاري محلي، در پيرامون و داخل گستره هاي ساخت و ساز شده كنوني وجود داشته و موجب لرزه زائي به صورت رخداد زلزله هاي كوچك نيز بوده اند. بخشي از اين گسلها در ادامه گسلهاي موجود شناخته شده و داراي رخنمون سطحي هستند كه در زير آبرفتهاي عهد حاضر نهان شده اند. شناخت آنهابه شناسائي دقيق توان لرزه زائي پهنه تهران كمك فراوان مي كند.

برد سه گله پرسپوليس در گام سوم

پرسپوليس در گام سوم ابومسلم را با سه گل در مشهد شكست داد. اين برد نشاندهنده ثبات تيمي پرسپوليس و انسجام كادر فني آن است. به همين ترتيب داريم پيش مي ريم به سوي قهرماني پرسپوليس زلزله كه محبوب هرچي دله!. خلاصه شرايط بر وفق مراد ما است.

نيمه شعبان تولد مهدي موعود

نيمه شعبان تولد مهدي موعود و امام دوازدهم ما شيعيان مبارك باد.

واليبال نوجوانان ايران قهرمان جهان شد

امروز تيم واليبال ايران قهرمان نوجوانان جهان شد . بازيها در مكزيك برگزار مي شد و با غلبه بر چين در فينال براي اولين بار در اين رده سني واليبال ما بر بام جهان ايستاد. صبح در هنگام امدن به پژوهشگاه از راديو خودرو داشتم پخش مستقيم اين بازي را مي شنيدم و استرس عجيبي داشتم كه بچه هاي ايران بازي را ببرند. تا من در راه بودم اين اتفاق نيافتاد ولي بالاخره با برد گيم پنجم از سوي ايران پيروزي شيرين حاصل شد. آفرين به اين تيم و كادر فني آن و به مديريت واليبال ايران كه با يك برنامه مناسب از زمان آقاي يزداني خرم، در يك بازه حدود ۱۵ ساله و استفاده درست از مربيان بين المللي توانست به جائي برسد كه در سالهاي پيش هيچيك از ما شايد تصور نزديك شدن به آن را هم نداشتيم. اين يعني با برنامه صحيح در هر شرايطي مي توان نتيجه گرفت و در جهان اول هم شد.