وبلاگ دکتر مهدی زارع

مکانی برای تبادل نظر و اتاق فکر دکتر مهدی زارع و دوستان...

My Photo
Name:
Location: Tehran, Tehran, Iran

Friday, October 31, 2008

گزارشي از نخستين همايش پيش يابي زلزله - از ديد من

روز چهارشنبه ۸/۸/۸۷ نخستين همايش پيش يابي زلزله را در پژوهشگاه برگزار كرديم. اين نخستين بودن براي خود ما نيز چالش برانگيز بود ، چرا كه ابعاد استقبال يا توجه جامعه متخصصان را نمي دانستيم و از سوي ديگر خود موضوع پيش يابي و پيش بيني زلزله موضوع ويژه محسوب مي شود. از سويي كار كردن در اين محدوده مشكل است، جواب شسته و رفته وجود ندارد، هم بايد با مشكلات محدود پژوهش بسازي، هم محققاني را كه ممكن است هر لحظه به هيجان بيايند و يافته هاي اوليه را به عنوان پيروزي نهايي تلفي كنند طوري مديريت كني كه همان يافته هاي اندك ولي با ارزش را ميان هياهو هاي بيهوده عقيم نگذارند، و هم بعضي همكاران پژوهشگر ولي دائما بدبين به چنين سوژه اي را بايد آرام نگه داري كه اجازه بدهيد اين موضوع هم مثل همه موضوعات پژوهشي ديگر كار خود را بكند و به جلو برود. همزمان اگراتهامي نيز از سوي بعضي مطرح شد مبني بر اينكه راه نرفته و كار نكرده و پژوهش انجام نشده را در بوق كرده ايم و ميخواهيم يك شبه معروف شويم و ...، بايد پوستمان كلفت باشد و البته روحيه بقيه را نيز حفظ كني - و البته روحيه خودمان هرطور شد، لابد به خودمان مربوط است! - به هر حال موضوع پيش بيني از اين نوع مشكلات تا دلمان بخواهد- يا نخواهد!- دارد.
ولي در ابتداي تابستان بود كه احساس كرديم چنين همايشي لازم است، چرا كه اگر بخواهيم پتانسيلهاي موجود در كشور را بشناسيم و يك چتر پژوهشي درست كنيم كه همه بتوانيم در يك كار گروه با هم كار كنيم و در آن كار گروه همگي همديگر را با حقوق و اعتبار برابر به رسميت بشناسند، بايد يك همايش داشته باشيم تا ببينيم كه اولا چه كاري در اين زمينه ها انجام شده و چه كارهايي اساسا مورد توجه قرار نگرفته و نياز به پر كردن چه نبود ها و فضاهاي خالي است. به هر حال آنچه كه ما به عنوان همايش در نظر داشتيم با ارائه ۲۲ مقاله كه بصورت شفاهي پذيرفتيم - و سه نفر نيامدند و بنابراين ۱۹ مقاله شفاهي ارائه شد- و ده مقاله كه به صورت پوستر ارائه شد و همكاري خوبي كه بقيه قسمتهاي پژوهشگاه، به ويژه در سازماندهي اجرائي، اداری و تشكيلاتي آن با ما كردند و يك دوست پاي كار به نام دكتر سيد رضا مهرنيا كه در مركز ملي پيش بيني به عنوان مشاور ما همكاري مي كند و پذيرفت كه دبير اين همايش باشد و البته دوست و همكار عزيز ديگري به نام دكتر محمد آريامنش -كه در اين ۳۸ روز آخر به دليل مهاجرت به يزد و مشغل شدن به عنوان عضو هيئت علمي دانشگاه يزد ديگر همراه ما نبود ولي كمك زيادي به ما كرد و در روز همايش جايش خالي بود- برنامه موفقي از ديد من اجرا شد.
در برگزاري آن همه بچه هاي مركز ملي پيش بيني زلزله به صورت اعضاي ستاد برگزاري همكاري كردند كه عمدتا آنهايي بودند كه در محل برگزاري كارهاي مرتبط با شركت كنندگان را جلو بردند. از سوي ديگر و از نظر تعداد شركت كنند، آنطور كه آمار گيري از سوي همكاران نشان داد، تعداد شركت كنندگان كه حداقل در يكي از بخشهاي همايش به طور كامل شركت كردند ۸۵ نفر بود، ولي خوب بعضي از استادان و علاقه مندان هم بودند كه آمدند و فقط در افتتاحيه و يك سخنراني شركت كردند - مثل دكتر بهرام عكاشه كه اول صبح تشريف آوردند - و بعد رفتند. كه البته اگر آنها را به حساب آوريم، تعداد شركت كنندگان در حداقل بخشي از اين همايش بيشتر بود.
برنامه با افتتاحيه و گزارش دكتر مهرنيا به عنوان دبير همايش از روند و اهداف همايش، تعداد مقالات دريافتي و بخشهاي مختلف آن آغاز شد و بعد دكتر تسنيمي رئيس پژوهشگاه در حدود بيست دقيقه سخنراني كردند و در مورد مساله پيش بيني زلزله و چالش هاي پيش روي ان و ديدگاههاي كه ما در پژوهشگاه دنبال آن هستيم سخن گفتند. بعد يك سخنراني از سوي من ارائه شد كه در مورد فعاليت هاي عمدتا انجام شده در يك سال گذشته و روش هاي پيش بيني و آنچه در ايران تا كنون دنبال شده بود.
بعد از يك زمان كوتاه پذيرائي بخشهاي سخنراني و ارائه پوستر به صورت سه جلسه پي در پي دنبال شد. در اين مقالات همانطور كه در اختتاميه كوتاه همايش عنوان كردم، مطالعات بر روي اين محورها متمركز بود: اول مطالعات آماري در مورد رخداد زمينلرزه ها و براورد هاي آماري پيش بييي و پيش يابي و براورد بر اساس روشهاي آماري مختلف، دوم مطالعات لرزه زمينساخت و ژئودزي در مورد گسلها و مناطق قفل شدگي روي آنها و ميزان تغيير مكان در راستاي انها، سوم پيش بيني و پيش يابي با استفاده از پيش نشانگر هاي مغناطيسي و گراني سنجي و چهارم پيش بيني و پيش يابي زلزله با در نظر گرفتن تلفيق اطلاعات مختلف از آب و هواشناسي تا بيولوژي. اين محورها راهنماي خوبي براي مطالعات آينده براي ماست. در همان جلسه اختتاميه هم گفتم كه در نظر داريم تا همكاران جديدي كه در اين همايش شناسائئ كرديم، با ايجاد يك ليست اي-ميل در غالب يك گروه در فضاي مجاري - وب- متشكل كنيم. از سوي ديگر تلاش مي كنيم تا در جلسات كارگاهي كه هر چند ماه يك بار انشاالله برگزار خواهيم كرد، كارهاي پژوهشي در اين زمينه ها را هماهنگ كنيم. به باور من در اين غالب مركز ملي پيش بيني به طور واقعي معني «مركز ملي» به خود خواهد گرفت و از مفهوم يك گروه پژوهشي داخل پژوهشگاه فراتر خواهد رفت.
لازم است از تمام همكاران و دوستاني كه با تحمل مشكلات - از انواع مختلف آن!- با ما همكاري كردند سپاسگزاري كنم و يادآوري كنم كه با دكتر مهرنيا تصميم گرفتيم كه همه همكاران اين همايش را به يك جلسه هفتگي مركز دعوت كرده و از آنها حضوري نيز تشكر و قدر داني كنيم.
به نظرم رويداد موفقي بود كه بايد در سالهاي بعد نيز - به اعتقاد من به صورت سالانه و حتي الامكان به صورت همين همايش هاي يكروزه - ادامه بيابد تا پيشرفت كار به صورت تدريجي قابل دنبال كردن باشد.
ضمنا تا فراموش نكرده ام بايد اشاره كنم كه مجموعه كامل مقالات را نيز همزمان به صورت يك سي.دي. با تلاش رئيس بخش كامپيوتر پژوهشگاه، مهندس مهدي وجودي عزيز آماده شد كه به از نظر كيفيت كار به نظرم بسيار كار تر و تميز وآبرومندي شد و به طور ويژه بايد از ايشان تشكر كنم . ضمنا نسخه هايي از اين سي. دي را نيز همكاران آماده كرده اند كه در صورت مراجعه علاقه مندان در اختيار بگذارند.

Thursday, October 30, 2008

زلزله هاي زيارت پاكستان 8/8/87







زلزله هاي ديروز - ابتدا ساعت ۳:۳۳ بامداد به وقت محلي با بزرگاي ۵.۲، سپس ساعت ۴:۰۹ بامداد با بزرگاي ۶.۴ ، سپس ساعت ۱۶:۳۲ بعد از ظهر به وقت محلي با بزرگاي ۶.۴- در نزديكي كويته پاكستان تاكنون - ظهر پنج شنبه ۹/۸/۸۷- با ۲۶۰ كشته همراه بوده است. اين زلزله ها با سازوكار امتداد لغز بر روي پهنه گسله چمن (با سازو كار امتداد لغز چپگرد) در ايالت بلوچستان پاكستان در شرق ايران رخ داد. نكته جالب توجه در مورد اين زلزله وقوع هاي متوالي - ابتدا با بزرگاي ۵.۲، سپس ۶.۴ و مجددا ۶.۴ در يك پهنه است. اين توالي رخداد زلزله ها به نوعي يادآورزلزله هاي متوالي و مخرب در منطقه لوت - به ويژه زلزله هاي دشت بياض و فردوس در سال ۱۳۴۷، و زلزله هاي آذر ماه ۱۳۵۸ در قائنات - بوده است.






Wednesday, October 29, 2008

بسياري از زلزله‌ها قابل پيش يابي است

تهران ، خبرگزاري جمهوري اسلامي ‪۰۸/۰۸/۸۷‬
علمي آموزشي. همايش . پيش يابي . زلزله معاون پژوهشي و فناوري پژوهشگاه بين‌المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله گفت: با استفاده از پيش نشانگرها مي‌توان بسياري از زلزله‌ها را پيش يابي كرد.
دكتر مهدي زارع روز چهارشنبه در حاشيه نخستين همايش پيش يابي زلزله در پژوهشگاه بين‌المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله در جمع خبرنگاران افزود: برخي از زلزله‌ها داراي پيش نشانگرهايي هستند كه اگر به آنها توجه شود وقوع زلزله قابل پيش يابي خواهد بود.
وي اظهار داشت: از سده بيستم تاكنون ‪ ۱۲‬زلزله در ايران به ثبت رسيده كه داراي پيش نشانگرهايي مانند لرزه خیزی پیش رخداد، تغييرات در هوا ، زمين و ناهنجاري در رفتار حيوانات بوده است كه در گزارشها آن آمده است.
اين كارشناس گفت: گزارشها نشان مي‌دهد بعضي از زلزله‌ها كه داراي پيش نشانگرهاي واضحي هستند قابل پيش يابي هستند.
وي ادامه داد: به عنوان مثال زلزله بم پيش نشانگر لرزه ای داشته است که مردم نیز از رخداد آن مطلع شده اند، بنابراين آگاهی از وجود پیشنشانگر لرزه ای نيازمند مطالعه خاصي نبوده است. اما برخي از زلزله‌ها بر اساس دانسته های موجود پيش نشانگر نداشته اند كه در مورد آنها تعیین رخداد پیشنشانگرها نيازمند تشخيص الگو است. .
زارع اظهار داشت: من معتقدم بسياري از زمين لرزه‌هايي كه الگوهاي پيش نشانگر دارند قابل پيش يابي خواهند بود.
دانشيار زلزله شناسي و مهندسي زلزله از ارايه پيشنهادي مبني بر استفاده از فناوري نانو بر روي نانو لرزه ها، به وزارت علوم و معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري خبر داد.
وي با اشاره به اينكه زمين لرزه‌هاي حاوی ارتعاشاتی در اندازه نانو هستند که به آنها نانو زمینلرزه می گویند ،گفت: اين سيستم نيازمند سنسورهاي بسيار حساسي است تا ارتعاشات زمين را ولو بسيار كوچك ثبت كند.
معاون پژوهشي و فناوري پژوهشگاه بين‌المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله، پيشنهاد براورد اوليه هزینه از سوی پژوهشگاه براي ساماندهی طراحی و ساخت سنسورهی نانو زمینلرزه ها در داخل کشور را حدود يك ميليارد تومان بيان كرد.
وي تاكيد كرد: با سنسورهاي نانو زمين لرزه‌اي مي‌توان يك نوآوري جديد در ثبت و تحليل داده‌هاي لرزه‌اي به دست آورد.
معاون پژوهشي و فناوري پژوهشگاه بين‌المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله در خصوص سامانه‌هاي هوشمند گفت: استفاده از سامانه‌هاي هوشمند نيازمند دسترسي به داده‌هاي سامان يافته است كه با استفاده از روش داده ورزي داده هاي زمين امكان پذير است.
وي افزود: در اين روش ابتدا داده‌ها را بطور دقيق ساماندهي مي‌كنند تا بتوان از آن، الگوهاي رخداد زلزله‌هاي بعدي را بيرون كشيد و سپس تحليل كرد.
زارع از راه اندازي شبكه محلي در منطقه بندرعباس و گسل زاگرس خبر داد و افزود: با نصب اين شبكه‌ها و ثبت زلزله‌هاي كوچك مي‌توان ثبت داده‌ها و تهیه کاتاگوهای دقیق از زلزله های محلی را دنبال نمود..
اين كارشناس با بيان اينكه در صورت فعال شدن گسل‌هاي نزديك تهران زمان كوتاهي -در حد چند ثانیه- برای ارائه هشدار برای فعال کردن سامانه های ایمنی شهری دراختيار خواهيم داشت، راه اندازي سامانه‌هاي هشدار پيش هنگام و واكنش سريع در تهران را مطرح كرد.
وي گفت: اين سامانه‌ها براي هشدار پيش هنگام در برخي كشورها مانند تركيه در شهر استانبول و ژاپن در توكيو راه اندازي شده است.

امروز : نخستین همایش پیش یابی زلزله

به امیدخدا امروز نخستین همایش پیش یابی زلزله زا که حاصل چند ما زحمت همکاران من در پژوهشگاه است برگزار می کنیم. در این روز 32 مقاله اراوه خواهد شد (به صورت سخنرانی و پوستر) و مطالعات موردی مختلف که در ایران عمداتا در زمینه پیش بینی احتمالی - پیش یابی - زلزله انجام شده است ارائه خواهد شد. امیدوارم سرآغاز خوبی برای حرکت های علمی از این دست باشد.

Tuesday, October 28, 2008

پيش بيني و فضاي تحقيقاتي


خبرگزاري جمهوري اسلامي ‪۰۶/۰۸/۸۷‬
معاون پژوهشي فناوري پژوهشگاه بين‌المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله گفت : كشور در زمينه پيش بيني زلزله در حال وارد شدن به فضاي تحقيقاتي و پژوهشي است.
دكتر مهدي زارع روز دوشنبه در گفت وگو با خبرنگار ايرنا افزود: تا چند سال قبل به محض اينكه محققي به دستاوردي در زمينه پيش بيني احتمالي زلزله دست مي‌يافت اين مسئله بلافاصله به محافل عمومي كشيده مي‌شد.
وي ادامه داد: اما امروزه وقتي محققي به دستاوردي دست مي‌يابد سعي مي‌كند از حالت هيجاني خارج و وارد فضاي علمي و پژوهشي شود.
وي با اشاره به اقدامات صورت گرفته در خصوص برخورد با مسئله زلزله گفت: از ‪ ۲۰‬سال گذشته تاكنون اقدامات خوبي در اين خصوص با هدف كاهش خطر زلزله در كشور صورت گرفته است، اما با توجه به زلزله خيزبودن كشور اقدامات اساسي تري مورد نياز است.
زارع در ادامه به برگزاري اولين همايش پيش يابي زلزله اشاره كرد و گفت: اين همايش براي اولين بار با محوريت پيش يابي زلزله در كشور برگزار مي شود.
وي افزود: پيش يابي به معناي پيش بيني احتمالي زلزله است كه در دنياي امروز بيشتر تحقيقات و مقالاتي كه در خصوص زلزله نوشته مي‌شود به سمت و سوي پيش يابي كه همان پيش بيني احتمالي زلزله است نگاشته مي‌شود.
رييس مركز ملي پيش يابي زلزله پژوهشگاه بين‌المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله اظهار داشت: در بحث پيش يابي زلزله، بازه زماني و مكاني وجود دارد يعني احتمال وقوع زلزله در يك زمان و مكان مشخص پيش بيني مي‌شود.
وي ادامه داد: در همايش پيش يابي زلزله ‪ ۲۲‬مقاله به صورت سخنراني و ‪۱۲‬ مقاله به صورت پوستر ارائه مي‌شود.
زارع هدف از برگزاري اين همايش را آشنايي متخصصان با تازه‌ترين اطلاعات علمي وفني در زمينه مطالعه پيش نشانگرها ، پيش يابي زلزله و ارائه نتايج كارهاي پژوهشي در سطح كشور عنوان كرد.
وي، ارايه برنامه‌هاي مركز ملي پيش بيني زلزله پژوهشگاه بين‌المللي زلزله و مهندسي زلزله و ساير موسسه‌ها و گروه‌هاي فعال را از ديگر اهداف برگزاري اين همايش بيان كرد.
اين كارشناس گفت: امكان سنجي پيش بيني زلزله، معرفي پيش نشانگرهاي مكاني و زماني زلزله، معرفي مطالعات موردي انجام شده در زمينه شناخت ، رصد و بررسي پيش نشانگرهاي زلزله از محورهاي برگزاري اين همايش است.
نخستين همايش پيش يابي زلزله هشتم آبان ماه در پژوهشگاه بين‌المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله برگزار مي‌شود.
اين همايش با همكاري پژوهشگاه بين‌المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله، دانشگاه‌هاي تهران ، صنعتي خواجه نصيرالدين طوسي، مالك اشتر، پيام نور تهران ،يزد، تحصيلات تكميلي علوم پايه زنجان ، سازمان انرژي اتمي ، سازمان فضايي كشور، سازمان زمين شناسي و اكتشافات معدني كشور، موسسه ژئوفيزيك دانشگاه تهران و مركز تحقيقات ساختمان و مسكن برگزار مي‌شود.

Sunday, October 26, 2008

پرسپولیس روی نوار برد

پرسپولیس امروز 3-2 سپاهان را در حالی برد که گل اولی که خورد آفساید بود، 2 پنالتی را داور برایش نگرفت - یک خطا و یک هند- و 3 موقعیت تک به تک را دیکارمو مهام برزیلی پرسپولیس نتوانست به گل تبدیل کند!. یعنی نتیجه رسمی بازی 3-2 شد ولی اگر احتمالات نزدیک به یقین به واقعیت می پیوست، پرسپولیس باید بازی را 8-1 می برد!. به هر حال به قول افشین قطبی - در پایان مسابقه قبلی پرسپولیس- مهم فعلا سه امتیاز بود که پرسپولیس کسب کرد. لی باید مواظب بود. چرا که این همه موقعیت تک به تک را می توانستد گل کنند، حتی اگر آن دو پنالتی را داور نمی گرفت که البته نگرفت!

Saturday, October 25, 2008

مدل رياضي براي رخداد زمينلرزه ها

سايت اينترنتي شبكه خبر تلويزيون مصاحبه اي با من اخيرا انجام داد و امروز روي سايت خود قرار داده كه با ويرايشهاي لازم در متن آن در ذيل جهت اطلاع خوانندگان وب سايتم مي آورم:
در گفت و گو با سايت شبكه خبر
بررسي مدل رياضي زمين لرزه هاي كشور
4 آبان 1387 08:21
معاون پژوهشي و فناوري پژوهشگاه بين المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله گفت : چندين زمين لرزه در منطقه شمال و شرق و در جنوب تهران كه در دهه هاي اخير ثبت شده اند نشان دهنده توالي هاي آزاد شدن استرس است .
مهدي زارع معاون پژوهشي و فناوري پژوهشگاه بين المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله ، در گفتگوي اختصاصي با سايت شبكه خبر ، گفت : در مطالعات اخير تلاش كرديم كه رابطه بين زلزله هاي پي در پي كه در مناطق مختلف اتفاق مي افتد با گسل هاي فعال پيدا كنيم . وي افزود : اتفاق زلزله هاي متوالي در منطقه لوت شرق ايران ، منطقه كپه داغ در شمال شرقي ايران و در منطقه زاگرس اطلاعاتي جالبي نشان مي دهند از اين كه اين زلزله هاي پي در پي مي تواند روي يك گسل شناخته شده و يا پنهان قرار بگيرد. يك مثال از زلزله هاي پي در پي در منطقه كپه داغ در مشهد نشان ميدهد كه اين زلزله ها در ميانه سده بيستم در روي روندي شمالي-جنوبي اتفاق افتاده اند كه روي نقشه هاي زمين شناسي و گسل ها به عنوان گسل فعال، مشخص نشده اند اما واقعيت اين است كه در كارهاي انجام شده، روي پيش يابي و پيش بيني زلزله ، يك سري روند فعال جنوبي و شمالي نيز در اين منطقه داريم در حالي كه روند غالب در اين منطقه بيشتر شمال غربي و جنوب شرقي هستند. آقاي زارع گفت : در منطقه خوزستان اين اتفاق را مي توان به صورت جالب ديد، منطقه اي كه در ماه هاي شهريور و مهر فعاليت نشان داد، در منطقه جنوب غربي و شمال بندر عباس ، مناطقي بودند كه مي شود در فازهاي مختلف زماني از جمله اواسط دهه 70 ميلادي و همچنين ماه هاي اخير مشاهده كرد كه زلزله هاي پي در پي، روي يك روند فعال اتفاق مي افتند اما اين روند فعال را شايد نشود روي نقشه ها با يك گسل شناخته شده مرتبط دانست . وي افزود : بازه زماني پي در پي اتفاق افتادن اين زلزله ها را مي توان بين دو ماه تا دو سال دنبال كرد.
زارع ادامه داد : از 18 اسفند ۱۳۵۳ تا اول فروردين 1356 زلزله هايي تا بزرگي 7 در يك مقطع زماني حدود دو سال در منطقه شمال بندر عباس اتفاق افتد. از سال ۱۳۴۷ تا۱۳۵۲ نيز در منطقه لارستان فارس نيز يك مجموعه اي از زلزله ها روي يك خميدگي فعال گسل ها اتفاق افتاد كه نشان دهنده اين است كه اگر بخواهيم فعاليت هاي مربوط به پيش يابي زلزله را با دقت بالاتري دنبال كنيم نياز به مطالعه زياد در خصوص وضعيت گسل ها و همچنين گسل هاي پنهان و شكستگي هاي پوسته و آمارهاي دقيق داريم . معاون پژوهشي و فناوري پژوهشگاه بين المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله ، افزود : با آمارهاي دقيق مي توان توالي رخ داد را به صورت مدل در آورد .
آقاي زارع در خصوص مشكلات كاتالوگ ها و مدل ها گفت :در اكثر اوقات گاتالوگ ها حتي آنها كه مربوط به 30 سال اخير هستند نقض اطلاعاتي دارند كه اين نقض باعث مي شود مدل هاي آماري و رياضي كه بخواهيم درست كنيم حتي در زاگرس كه لرزه خيز ترين جاي ايران است مدل هاي آماري رياضي، خوب جواب ندهند. آقاي زارع افزود : در منطقه تهران در حال حاضر نسبت به گذشته تغيير خاصي نمي بينيم ، در شمال و جنوب تهران مطالعات ادامه دارد.
وي گفت : در گسل كهريزك نيز مطالعه اي انجام شده است كه ايا گسل كهريزك را مي توان به عنوان گسل بنيادي در نظر گرفت و يا نه ؛ و همچنين چه نوع مكانيسمي دارد و چه شكستگي را ايجاد كرده است؟ آقاي زارع افزود : اطلاعات قبلي نشان دهنده اين بود كه اين گسل يك گسل فشاري است ولي اطلاعات جديد نشان دهنده اين است كه اين گسل يك گسل نرمال و حالت كششي دارد. وي ادامه داد : اين گسل از شهر كهريزك و از جنوب بهشت زهرا عبور مي كند اما از لرزه خيزي در اين نوع گسل اطلاعات جديدي حاصل نشده است . از سال 74 تا 87 ابتدا همكاران ما در پژوهشگاه و سپس همكاران سازمان زمين شناسي كشور مطالعات مفصلي روي اين گسل انجام داده اند ولي گسيختگي سطحي در نهشته هاي عهد حاضر - هولوسن- روي گسل كهريزك بدست نيامد . آقاي زارع افزود : ارزش اطلاعات منطقه جنوب تهران از اين ديدگاه با اهميت است كه خيلي از زلزله هاي تاريخي كه به شهر ري آسيب رسانده به احتمال مربوط به گسلهاي جنوب تهران به ويژه گسل ايوانكي بوده است. وي ادامه داد : گسل هاي جنوبي تهران در خصوص مطالعات لرزه خيزي و خطرات زلزله ارزش اطلاعات قوي دارند . آقاي زارع گفت : با توجه به زياد بودن رسوبات نرم در جنوب تهران اگر حوزه جنوبي گسل هاي تهران فعال شوند مسئله حوزه نزديك هم مي تواند باعث مشكلات بيشتري از نظر وسعت خرابي شود و با توجه به جمعيت زياد مي تواند مشكل سازتر شود. وي ادامه داد : مطالعه اين مناطق توجه خاص تري را مي طلبد منطقه گسل هاي ايوانكي _ ري ،كهريزك و روند هايي كه در زير آبرفت ها پنهان هستند بايد با دقت بالاتري بررسي شوند.
آقاي زارع با اشاره به اينكه در تهران زلزله بزرگي ثبت نشده است ، گفت : در 18 اسفند 82 ،زلزله اي به بزرگي 6/3 در شمال شرقي تهران ثبت شده است . وي افزود : تعداد زيادي زلزله هاي كوچك در داخل تهران روي داده است . معاون پژوهشي و فناوري پژوهشگاه بين المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله ، گفت : در اطراف تهران در بوئين زهرا زلزله هايي به بزرگاي ۷.۲ در10 شهريور 1341 روي داد كه خسارت زيادي هم به ناحيه بوئين زهرا، دشت قزوين، و بخشهايي از تهران وارد كرده است، در اول تير 81 نيز در چنگور آوج زلزله اي به بزرگاي ۶.۱ روي داد كه به استان قزوين خساراتي وارد شد.
وي ادامه داد: اول بهمن 68 نيز در نزديكي فيروزكوه زلزله اي به بزرگاي ۵ رخ داد كه تهران را لرزانده است . وي در خصوص اينكه ساليانه چقدر لرزش زلزله داريم، گفت : دادن آمار ساليانه كار دقيقي نيست، چندين زمين لرزه در منطقه شمال و شرق تهران به بزرگي 2 تا 3 ريشتر و در جنوب تهران نيز با تعداد كمتر ثبت مي شود كه اينها نشان دهنده توالي هاي آزاد شدن استرس هستند كه در طي زمان اتفاق مي افتد و به معناي افزايش يا كاهش فعاليت و حتي به معناي رخ دادن زلزله بزرگ نيست . وي گفت : با داشتن آمارهاي دقيق، مي توانيم مدل هاي دقيق تري را توليد كنيم و با مدل هاي رياضي، مي توان احتمال زلزله هاي بزرگ را نيز برآورد كرد كه اكنون در تلاش هستيم اين كار را با موفقيت انجام دهيم.

زلزله هاي متوسط در دهه هاي قبل از وقوع زلزله هاي مهم در دنيا


در اين هفته با توجه اينكه در پايان هفته برگزاري اولين همايش پيشيابي زلزله را در روز هشتم آبان در پژوهشگاه در پيش خواهيم داشت، لذا سعي مي كنم يادداشتهايي كه در اين صفحه مي گذارم بيشتر به پيش بيني و پيش يابي زلزله مرتبط باشد.
در اين يادداشت به وقوع زلزله هاي متوسط در دهه هاي قبل از وقوع زلزله هاي مهم در آمريكا و ژاپن اشاره مي كنم. ميزان وقوع زلزله­هاي متوسط در ده­ها سال پيش از حادثه اصلي افزايش مي­يابد. قبل از زلزله سال 1909 ناحيه خليج سانفرانسيسكو در 1868 زلزله هاي متوسط مهمي رخ داده است. قبل از زلزله 1989 نيز زلزله بهار 1948 رخ داده است. قبل از زلزله 1707 كانتو و 1923 توكيو در ژاپن نيز زلزله هاي مهمي در دهه قبل از آن در همان ناحيه رخ داده است. .در دهه گذشته نيز زلزله هاي با بزرگاي متوسط (4 تا 6) در جنوب كاليفرنيا ثبت شده است. .افزايش فعاليت زلزله هاي بزرگتر از M=5 قبل از زلزله1989 لوما پريتا در ناحيه خليج سانفرانسيسكو ديده مي شود.

Friday, October 24, 2008

گزارشي از كنفرانس جهاني مهندسي زلزله

بالاخره امروز اين فرصت را يافتم تا كمي در مورد كنفرانس جهاني مهندسي زلزله كه از تاريخ ۲۲ تا ۲۶ مهر ماه در پكن، چين برگزار شد، بنويسم. اين كنفرانس همانطور كه در يادداشت قبل از سفر اشاره كردم، از سال ۱۹۵۴ برگزار شده است. نوبت برگزاري آن هر چهار سال يك بار بوده و برگزار كننده اصلي انجمن بين المللي مهندسي زلزله است. رئيس كنوني اين انجمن پروفسور كاتاياما از ژاپن است و در كفرانس هفته قبل در پكن اعلام شد كه رئيس بعدي پروفسور پولات گولكان، استاد دانشگاه خاور ميانه آنكارا، تركيه، خواهند بود. محل برگزاري كنفرانس جهاني بعد در ليسبون پايتخت پرتقال تعيين شد.
از مشخصات اين كنفرانس آن است كه متخصصان از تمامي جنبه هاي مهندسي زلزله ، از مطالعات جنبش شديد زمين و زلزله شناسي مهندسي تا مسائل ژئوتكنيكي و سازه اي را يكجا در خود جا مي دهد و معمولا در اين زمينه تخصصي شلوغ ترين كنفرانس بين المللي است. بسياري از متخصصان كه ممكن است در طي چهار سال يكديگر را در همايش هاي ديگر ملي يا بين المللي نديده باشند، در اين كنفرانس از كارهاي هم از نزديك آشنا مي شوند.
يك مساله كه از ديدگاه برگزاري براي من جالب بود، آن بود كه برگزار كننده، محل برگزاري را در بيرون شهر پكن و در محل يك مجموعه هتلها تعيين كرده بود و بنابراين براي آنها كه محل اقامتشان در داخل شهر پكن بود، لازم بود كه با اتوبوس و مترو به محل برگزاري رفت و آمد كنند. البته من و بعضي ديگر از همكاران در محل كنفرانس درهتل اقامت داشتيم. از مشخصات محل برگزاري بخواهم بگويم، حتما بايد به ساخمتانهاي عظيم الجثه و سالنهاي بزرگ داخل آن و همچنين امكان اسكان چند هزار مهمان در يك محل - مجموعه ساخمتانهاي هتل - بايد اشاره كنم. اصلا مثل اينكه اصرار زيادي در كشور چين وجود دارد تا تمام ساخمتانهاي عمومي، دولتي، هتل و سياحتي هرچه كه ممكن است با ابعاد بزرگتر ساخته شود.
لازم است اشاره كنم كه شخصا سومين بار به چين سفر كردم ولي هيچگاه پكن را نديده بودم. ولي آنها كه بيست سال پيش و حتي ده يا پنج سال پيش پكن را ديده بودند، همگي اشاره مي كردند كه سرعت رشد و توسعه چين و پكن اصلا غير قابل تصور و باور است. به نحوي كه پكن كه مثلا تا ده سال پيش امكانات زيرساختي يك شهر مدرن را دارا نبود، امروزه شبكه مترو كامل، شبكه اتوبوس راني مدرن، ساخمتانهاي بزرگ و مدرن و ... را به همراه يك مجموعه ورزشي قرن بيست و يكمي به نام دهكده المپيك دارد كه محل برگزاري بازيهاي المپيك تابستاني ۲۰۰۸ در حدود دو ماه و نيم قبل بود. چيزي كه البته هنوز تغيير چنداني نسبت به قبل در آن ديده نمي شود، آن است كه مثلا تعداد بسيار كمي از مردم پايتخت چين - شايد حدود بيست درصد و يا كمتر- آشنائئ حتي حداقلي با زبان انگليسي دارند.
از داخل كنفرانس هم مي توانم به موارد زير اشاره كنم: برگزاري جلسات تخصصي به صورت موازي - اگر اشتباه نكنم، گاه تا ۱۵ جلسه همزمان برقرار بود-، دادن جايزه به مقالاتي كه از نظر مسئولان سالنها برتر تشخيص داده شدند، درجلسه اختتاميه- كه البته به نظر مي رسيد كه كمي تا قسمتي با قضاوت طرفدارانه همراه بود، چرا كه بيشتر مقالات برتر را از چين و ژاپن تشخيص داده بودند، و يكي دو نفر هم از آمريكا و تقريبا از اكثر كشرهاي ديگر از جمله ايران هيچ برگزيده اي نيافتند!- اعطاي لوح تقدير و تشكر و قدرداني به اعضاي كميته برگزار كننده! - كه در كنفرانسهاي جهاني ديگر نديده بودم ولي ظاهرا اين رسم كاملا شرقي را چيني ها اصرار داشتند به نحوي احسن اجرا كنند! -و برگزاري يك نمايشگاه در طبقه همكف محل برگزاري كه در كنارش محل ارائه پوسترها قرارگرفته بود - كه فضاي نا مناسبي بود چون پوستر ها را كمتر در معرض ديد قرار مي داد و شخصا براي ديدن بعضي از پوسترها كلي گشتم!.
به طور كلي از نظر برگزاري و سازماندهي به نظرم از كنفرانس قبلي كه در ونكور كانادا برگزار شد- تابستان ۱۳۸۳- منظم تر و منسجم تر بود ولي مثلا از نظر محل و نحوه برگزاري نمايشگاه و بخش پوستر كنفرانس جهاني ونكوور بسيار منظم تر بود و اين قسمت از كنفرانس را با اهميت تر ديده بودند.
آخرين نكته اي كه مايلم اشاره كنم آن بود كه در كنفرانس جهاني چين تعداد شركت كنندگان دانشجو ي ايراني- به ويژه دانشجويان دكتري- بسيار بيش از قبل شده بود كه از اين ديدگاه به ويژه در مورد دانشجويان دكتري كه در دانشگاهها و پژوهشگاههاي داخل مشغول به تحصيل هستند، به باور من اهميت فوق العاده بالائئ دارد.

Tuesday, October 21, 2008

روزهاي بعد از سفر


معمولاروزهاي اول بعد از سفرهاي چند روزه براي من از سخت ترين روزهاي كاري است. حجم زياد نامه ها و مكاتبات انجام شده و موضوعاتي كه بايد رسيدگي شده و به راه بيافتاد و البته به من هم مربوط است، مسائلي است كه وقت زيادي از من مي گيرد و مانع مي شود كه سريعا روال كارها را به حالت عادي برگردد. البته طبيعي هم هست. ولي اينكه نوشته هايم كوتاه و گزارشها كم است، به اين دليل است.

Monday, October 20, 2008

بازگشت از كنفرانس جهاني مهندسي زلزله

ديروز از سفر كنفرانس جهاني مهندسي زلزله كه هفته گذشته در چين برگزار شد، به تهران بازگشتم و بلافاصله به يزد رفتم تا علاوه بر شركت در يك دفاع پايان نامه كارشناسي ارشد در دانشگاه يزد، يك سمينار هم ارائه كنم. خلاصه ماراتني طولاني بود، من تقريبا حدود چهلو هشت ساعت در حال سوار و پياده شدن از هواپيما بودم! در يك يادداشت بعدي به دستاوردهاي سفر چين و كنفرانس جهاني مهندسي زلزله خواهم پرداخت.

Friday, October 10, 2008

كنفرانس جهاني مهندسي زلزله

فردا عازم چين براي شركتدر چهاردهمين كنفرانس جهاني مهندسي زلزله هستم. اين كنفرانس از سال 1954 در آمريكا آغاز شده و هر چهار سال يكبار در يكي از كشورهاي جهان ميهمان بوده است - ومهمترين همايش جهاني در زمينه مهندسي زلزله است- امسال به ميزباني پكن و كشور چين كه سابقه زلزله هاي مخرب و متعددي را دارد برگزار خواهد شد. زلزله 12 مي 2008 - 23 ارديبهشت 1378- با بزرگاي 7.8 در ونچوان چين كه با ده ها هزار كشته همراه شد، همين امسال از مهمترين و مخربترين رخدادهاي زلزله و در صدر اخبار جهان بود. دو مقاله در اين كنفرانس دارم كه خود را براي ارائه يكي به صورت شفاهي اماده كرده ام.- و براي همان هم ثبت نام نموده ام- . به دليل اين كنفرانس به مدت هشت روز در سفر خواهم بود، البته هر وقت كه بتوانم تلاش مي كنم تا اين صفحه يادداشت ها را به روز كنم.


Wednesday, October 08, 2008

نخستين همايش پيش‌يابي زلزله

خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران سرويس: علمي
نخستين همايش پيش‌يابي زلزله (EP 2008)
هشتم آبان‌ سال جاري، به همت پژوهشگاه بين‌المللي زلزله‌شناسي و مهندسي زلزله برگزار مي‌شود.
به گزارش
سرويس پژوهشي خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، آشنايي متخصصان با تازه‌ترين اطلاعات علمي و فني در زمينه مطالعه پيش نشانگرها، پيش‌يابي زلزله و ارايه نتايج كارهاي پژوهشي در سطح كشور و نيز ارايه برنامه‌هاي مركز ملي پيش‌بيني زلزله پژوهشگاه و ساير مؤسسات و گروه‌هاي فعال از جمله اهداف اين همايش اعلام شده است.
امكان‌سنجي پيش‌بيني زلزله، معرفي پيش نشانگرهاي مكاني و زماني زلزله، معرفي مطالعات موردي انجام شده در زمينه شناخت، رصد و بررسي پيش‌نشانگرهاي زلزله از محورهاي اين همايش است.
اعضاي كميته علمي اين همايش متشكل از اساتيد پژوهشگاه بين‌المللي زلزله‌شناسي و مهندسي زلزله، دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتي خواجه نصيرالدين طوسي، دانشگاه مالك‌اشتر، دانشگاه پيام نور تهران، دانشگاه يزد، دانشگاه تحصيلات تكميلي علوم پايه زنجان، سازمان انرژي اتمي، سازمان فضايي كشور، سازمان زمين‌شناسي و اكتشافات معدني، مؤسسه ژئوفيزيك دانشگاه تهران و مركز تحقيقات ساختمان و مسكن هستند.

Tuesday, October 07, 2008

سنت ایرانی - اسلامی پژوهش تجربی را پاس بداریم-3

دانشمندان مسلمان به ویژه فارابی اولین گروهی بوده اند که طبقه بندی علوم پرداخته اند. از سوی دیگر به وحدت علوم مختلف توجه ویژه داشته اند. وحدت علوم مبتنی بر سلسله مراتبی است که قالب و زمینه دستگاه تعلیم و تربیت را در میان مسلمانان در طی سده های متمادی فراهم آورده است. از این منظر مسلمانان به علوم گوناگون همچون شاخه های یک درخت نگاه می کرده اند، که رشد می کند و موافق با ماهیت همین درخت برگ و بر می دهد.

Monday, October 06, 2008

ما و توسعه علم و فناوری -8


آنچه كه من را به آينده خوشبين نگه مي دارد، علاوه بر تعصب ملي و پايبندي به ارزشهاي خودي، اميد به طبقه جديد تحصيلكرده و فرهنگ خردگرا نزد جامعه نوين ايران آينده است. اين طبقه كمتر تحت اثر احساسات و طوفان هاي فرهنگي گوناگون در جهان آينده قرا خواهد گرفت و با تمرين كار جمعي و ،مدارا، فرهنگ جمعي جديدي در كشور ما از درون جامعه جوانه خواهد زد.

Sunday, October 05, 2008

ما و توسعه علمو فناوری-7

بدون شک فضاها و فرصتهای خالی برای کار و ابراز وجود برای طبقه تحصیل کرده ایران اگرچه کم است، ولی وجود دارند. این فضاها چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی بدون کوچکترین تردیدی باید توسط نیروهای شایسته اشغال شود. دلیل برای حضور در فرصتهای ممکن نیز بدون تردید و تظاهر، باید برای نسل جدید کسب امکان رشد و فرصت برای نشان دادن خود و ارضای جاه طلبی مثبت برای کمک به فرایند توسعه در کشور باشد. اگر چنین نباشد، فضایی متظاهرانه، بی انگیزه و متملق و متاسفانه و بعضا فرهنگ غالب در کشورهای نظیر کشور ما بوده است، موجب رشد طبقه کارشناسان، مدیران و تصمیم گیران غیر متخصص، غیر مرتبط و کم انگیزه – ولی خودخواه و پر مدعا!- خواهد بود.

Friday, October 03, 2008

استقلال باز از چنگ پرسپوليس گريخت


امروز بعد از ظهر در حالي بازي پرسپوليس-استقلال ۱-۱ مساوي شد كه پس از دريافت گل ناگهاني برهاني از اسقلال در دقيقه ۴۶و ابتداي نيمه دوم، تقريبا يك نيمه كامل بازي در دست پرسپوليس بود به نحوي كه در نيمه دوم درصد مالكيت توپ ۷۰ به ۳۰ و در كل بازي در حدود ۶۰به ۴۰ به نفع پرسپوليس بود. با تمام اين اوصاف و با دفاع همه جانبه استقلال و بيرون كشيدن مهاجمان و افزودن مدافعان، باز اين علي كريمي بود كه با گل زيباي با ضربه سر، بازي را مساوبي كرد تا اولين گل پس از بازگشت به ايران را در اين بازي حساس زده باشد. اين دفعه هم استقلال از چنگ پرسپوليس گريخت تا ببينيم كه دفعه بعد چه مي شود.

Thursday, October 02, 2008

ما و توسعه علم و فناوری-6

رشد طبقه تحصیل کرده در ایران در سالهای پس از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ مساله ای است که باید به آن توجه کرد. این مساله با ایجاد فضای توسعه آموزش عالی– که در جنبه هایی به حتی به بهای کاستن ازاعتبار آموزش عالی نخبه پرور در ایزان – و همگانی شدن تحصیلات دانشگاهی، طبقه ای تحصیل کرده و جدید ایجاد کرده است . این طبقه تحصیل کرده بیش از آنکه به کار توسعه علم و فناورئ در کشور ما بیاید، مبنای تحولات فرهنگی-اجتماعی در ایران امروز هستند. شاید بتوان تجلی و بروز این طبقه جدید را در رفتار ها و برخورد معقول جامعه شهری ایران با تحولات سیاسی در دو دهه اخیر دید. البته نکته ای که به ویژه در پنج سال اخیر پایه تحولات جدید – و به باور نگارنده مثبت – در آینده ایران خواهد بود، فزونی گرفتن قبولی دختران نسبت به پسران در کنکورهای سراسری است. اثرهای این پدیده قابل بررسی های دقیق جامعه شناختی و اقتصادی خواهد بود، ولی بدون شک، با در نظر گرفتن نقش زنان در خانواده و جامعه ایران، حضور طبقه زنان تحصیل کرده جدید موجبات تحولات فرهنگی مختلفی – و نه الزاما امید به ایفای نقش این طبقه جدید در تولید علم – خواهد بود.

Wednesday, October 01, 2008

عيد سعيد فطر مبارك باد


حلول ماه شوال و عيد سعيد فطر بر تمام خوانندگان اين سايت و تمامي مومنان و روزه داران مبارك باد. انشاالله هريك در حد وسع و توان از بركات اين ماه مبارك بهره برده باشيم.

سنت ایرانی -اسلامی پژوهش ترجبی را پاس بداریم-2

عدم توجه به آنچه که به عنوان پژوهشهای تجربی و مطالعات کمی در سابقه دانشمندان مسلمان و تمدن ایرانی- اسلامی وجود داشته است، عملا موجب شده است که هر سخن نو علمی و و تجربی را به عنوان دانش اروپایی و غربی بشناسیم. اشتباه آن خواهد بود که در دنیا را بر روی خود ببندیم، ولی اشتباه بزرگتر آن است که وقتی درها را باز کردیم عملا چیزی را در خانه سالم باقی نگزاریم! وبخواهیم با هر آنچه وارد می کنیم، خانه ذهن، و دل و آشیانه مادی و عینی خود را سامان دهیم! وضع همان می شود که در آن هستیم. از اکثر دانشگاهیان ایران اگر بپرسیم دانش و پژوهش تجربی از کجا آمده است، بیشتر به دارالفنون به بعد اشاره خواهند کرد و اعزام دانشجو به اروپا و ... البته تمام اینها جزیی از تاریخ ما هستند ولی جزیی مهم تر هم در این تاریخ وجود دارد: پژوهش تجربی و مطالعات کمی اساسا مربوط به همین حوزه تمدنی است که ما در آن زندگی می کنیم. یعنی حوزه تمدنی ایرانی-اسلامی.
این فضای تماما برونگرا و بودن اعتماد به نفس بخشی از دلیل برای تسلیم مطلق دربرابر تمدن های غربی - که امروز به عنوان تمدن های شکوفا در دنیا شناخته می شوند- و عدم هر نوع باور به امکان باززنده سازی و شکوفائی تمدن ایرانی-اسلامی است. بخشی دیگر از این ماجرا نیز به تلاش برای تمسخر و خاموش کردن هرنوع تلاش مثبت و کوشش برای توسعه علمی در داخل کشورهای حوزه تمدنی ما است. جای تاسف است که بسیاری از این تلاشهای منفی از سوی برخی از هم صنفان و هم سلکان خود ما هدایت -و یا مستقیم اجرا!- می شود.
به یک بخش دیگر از یادداشتهای من یرای همان کتاب - هنوز ناکام! و منتشر نشده- من توجه فرمائید.
ضمنا پس از خواندن این یادداشتها اگر خوشتان آمد وناشری می شناسید که این مطالب را ممکن است چاپ کند، به من هم بگوئید، شاید بالاخره همت کردم !و کتابم را چاپ کردم
دانشمندان مسلمان اولین گروهی از دانشمندان در میان تمدن های گوناگون دیگر بوده اند که به تجربه گرائی، پرداختن به روشهای کمی و مشاهده و دقت نتایج اهمیت خاص داده اند. این نحوه عمل در مطالعات علمی نزد دانشمندان مسلمان به توسعه روش علمی نزد مسلمانان انجامید. از این دیدگاه شاید کوشش های مشاهده ای فارابی در فرن دهم میلادی و این هیثم در قرن یازدهم هجری را به عنوان آغازگران "روش علمی" معرفی نمود. در این میان سایر تلاشگران برجسته برای ایجاد و توسعه روش علمی را می توان جابر ابن حیان (قرن هشتم میلادی)، این سینا و ابوریحان بیرونی (قرن یازدهم میلادی) نامید. ضمنا این دانشمندان مسلمان (بیشتر ایرانی و مسلمان) بودند که مبدع مهمترین دستاورد روش علمی بوده اند که همانا "تجربه گرائی و کمی کردن مشاهدات" برای تشخیص نظریه برترعلمی (از میان نظریات شناخته شده و قابل آزمون) در یک مسیر تجربی خاص علمی است.