افتگاه گسل مشا با ساخت و ساز در حال پوشيده شدن است

امروز در حين بازديد از افتگاه گسل مشا در دره مشا- در منطقه شرق پيست اسكي آبعلي و غرب روستاي مشا دماوند- به همراه دانشجويانم در دانشكده فني دانشگاه تهران متوجه شديم كه محدوده روي افتگاه گسل مشا به سرعت با حصار كشي و ايجاد ويلا و آپارتمانهاي چند طبقه در حال پوشيده شدن است. اين محدود گسله يكي از مهمترين پهنه هاي گسل كواترنري در جنوب رشته كوههاي البرز است. ايجاد افتگاه با اختلاف ارتفاع بيش از هفتاد متر در جديد ترين جبهه گسله نمايانگر فعال بودن اين گسل است. اين در حالي است كه حتي ترانشه هاي طبيعي موجود بر روي گسل مشا - كه هنوز با ساخت و ساز پوشيده نشده اند- نشان دهنده بريده شدن نهشته هاي عهد حاضر- هولوسن- توسط گسل فعال مشا است.
معني اين نوشته آن است كه گسل مشا يك گسل لرزه زمينساختي است كه در عهد حاضر - با سن كمتر از دوازده هزار سال -فعاليت كرده است. اين فعاليت را مي توان به وقوع دو زمين لغزش بزرگ مبارك آباد - در جاده هراز- و تار - در محل سد زمين لغزشي و درياچه تار در شمال شرق دماوند، و جنبا شدن اين قطعه گسله احتمالا در زميلرزه تاريخي سال 1665 ميلادي دماوند نسبت داد. پس ما در فاصله حدود پنجاه كيلومتري شمال شرق تهران با يك گسل فعال مواجه هستيم. مطالعات ما در يك پروژه پژوهشي در پژوهشگاه در سال هفتاد و سه، نمايانگر آهنگ حركت قائم حدود چهار ميليمتر در سال - به طور متوسط - در اين گسل در محدود دره مشا بود.
اهميت گسل، ساخت و ساز كنوني و نابسامان بر روي لبه افتگاه آن - كه با هر آيين نامه زلزله در دنيا اين كار ممنوع است و توصيه مي شود حتما متوقف شود - و وقوع زلزله هاي تاريخي بر روي گسل و نزديكي گسل به شهرهاي دماوند ، فيروزكوه، ، رودهن، بومهن و شهر جديد پرديس و همچنين به كلانشهر تهران، نشان از اهميت موضوع دارد.
توصيه مي شود كه رفتار نگاري مستقلي در محدوده ياد شده هم از ديد ژئودزي و هم زلزله شناختي انجام شود و نيز بررسي تفصيلي از ديدگاه پهنه محتمل براي گسيختگي سطحي و خطر آن بر روي گسل انجام شود. مشاهده زمين لغزشهاي بزرگ - با ابعاد بيش از يك كيلومتر طول، عرض و عمق بيش از پانصد متر در مورد زمين لغزش مبارك آباد كه موجب حركت دائمي در جاده هراز و خرابي دائمي ان در حد فاصل آبعلي و پيست آبعلي هم هست- نشان مي دهدكه جنبائي مجدد گسل مشا مي توان مشكلات بزرگي از ديد قطع ارتباط بين تهران و شمال كشور در محور هراز ايجاد كند. موضوع زمين لغزشهاي بزرگ حاصل از گسلهاي فعال در اين محدوده و رفتارنگاري آنها نيز به عنوان موضوع مستقل تحقيق پيشنهاد مي شود.