یاد جان باختگان زمینلرزه 5 دیماه 82 گزامی باد

امروز 5 دیماه و هشتمین سالروز زمینلرزه 5 دیماه 1382 بم است. زلزله ای که دربامداد آنروز موجب ویرانی بیشتر قسمتهای شهر بم شد و بر اساس آمار رسمی موجب مرگ بیش از 33 هزار نفر از هموطنان ما در بم و بروات گردید. گسل بم در این زلزله فعالیتی مجدد کرد و گسیختگی های سطحی جدید در اثر این جنبا شدن در راستای افتگاه گسل بم - به قول بمی ها افراز بروات یا افراز بورا- و راستای موازی آن در بخشهای شرقی شهر مشاهده شد. زلزله بم حدود نیمی از جمعیت حاضر در شهر را در زمان زمینلرزه کشت و با سه پیشلرزه نیز همراه بود. بعضی از مردم با هراس ناشی از این سه پیشلرزه - که آخری حدود 50 دقیقه قبل از لرزه اصلی رخ داد- از خانه ها بیرون آمده بودند و جان به در بردند. در واقع این زلزله بم بود که لزوم توجه به مطالعات علمی در زمینه پیش بینی زلزله را در ایران برانگیخت چرا که قبل از آن چنین مطالعاتی یه صورت جدی مورد توجه نبود، ولی وقوع یک زلزله فاجعه بار با این وسعت تلفات و خرابی با ووقوع پیشلرزه ها نشان داد حداقل بعضی از زمینلرزه ها ممکن است با پیشرویداد همراه باشند. با تجربه زلزله بم بود که بعضی زلزله های بعدی که با پیشلرزه همراه بودند نظیر زمینلرزه 11 فروردین 1385 چالانچولان -بروجرد، با پیش آگاهی و هراس از اتفاقی مشابه با بم، و خروج به موقع مردم از خانه ها، با تلفات بسیار کمتری همراه شدند. البته متاسفانه بیشتر زمینلرزه های مهم و مخرب با پیش رویداد همراه نبوده اند - مثلا زلزله 1360 منجیل، زلزله 1376 اردکول قائن و ... - و نخواهند یود و به همین دلیل شاید تجربه مثبت زلزله 1385 بروجرد را نتوان در همه جا تکرار کرد. به هر حال هر چه که بود زلزله بم فاجعه ای شد که عملا یک شهر آباد، مولد و با مردمی مهربان، فعال، خلاق و بسیار فرهنگی را به خاک نشاند. امسال در تابستان پس از 8 سال فرصتی برای بازدید مجدد از بم به همراه خانواده پیدا کردم. هنوز زخمهای زلزله 82 بم بر چهره این شهر زیبای کویری ما دیده می شود ولی در چهره جوانان و کودکان بم تولدی بمی جدید با عزم و سخت کوشی مردم خلاق بم را دیدم.
یاد جانباختگان عزیز این زمینلرزه و مصدومان و معلولان این زلزله مخرب گرامی باد.
به مناسبت این رویداد هر سال ما در پژوهشگاه زلزله برنامه ای ویژه به صوزت کارگاه تخصصی علمی برگزار می کنیم که به مرور درسهای زلزله بم و زلزله های رخ داده در یکساله منتهی به این 5 دیماه اختصاص دارد. امسال نیز چنین برنامه ای داریم و درسهای زلزله بم را به ویژه از دید گاه جامعه شناختی و روانشناختی - که معمولا کمتر به آن پرداخته می شود- به همراه درسهای علمی و فنی زلزله های اخیر در ژاپن و ترکیه را بررسی و مرور خواهیم کرد.