احیای بناهای تاریخی تبریز که به دلیل زلزله های تاریخی در زیر خاک مدفون شده اند

امروز در روزنامه ایران خبری دیدم مبنی بر براحیای میدان اصلی تاریخی تبریز و اشاره به بناهای تاریخی تبریز که در اثر زلزله های تاریخی این شهر در ریز خاک مدفون شده اند که به دلیل جالب بودنش اصل آن را در اینجا می آورم:

بزرگترين ميدان تاريخىايران درتبريزاحيا مى شود
• زلزله هاى ويرانگر تبريز باعث شده بسيارى از آثار تاريخى اين شهر زير خروارها خاك مدفون شود• در مصوبه مربوط به احياى آثار تاريخى شهر تبريز، هيأت وزيران محدوديتى براى تأمين منابع مالى قائل نشده است•ميدان حسن پادشاه تبريز و نقش جهان اصفهان مى گويد: ميدان و مجموعه ساخته شده در تبريز چندين برابر بزرگتر از ميدان نقش جهان اصفهان بوده است• تاكنون بخش اصلى مسجد حسن پادشاه مربوط به دوره آق قويونلوها و قسمتى از ستون هاى سنگى سر در مجموعه از زير خاك بيرون آورده شده است
تبريز - مهرداد خوشكار مقدم: به دنبال تصويب هيأت وزيران، بزرگترين ميدان تاريخى ايران در تبريز از زيرخاك بيرون آمده و احيا مى شود.«رضا عبادى»، رئيس سازمان ميراث فرهنگى، گردشگرى و صنايع دستى آذربايجان شرقى با تأييد اين مطلب گفت: زلزله هاى ويرانگر تبريز باعث شده بسيارى از آثار تاريخى و منحصر به فرد اين شهر يا به كلى ويران شده يا زير خروارها خاك مدفون گردد كه احيا و مرمت آنها مى تواند تا حدى وجهه تاريخى اين شهر را بازنماياند.عبادى اجراى اين پروژه را نيازمند هزينه و زمان زياد دانسته و خاطرنشان كرد: در روند احيا و مرمت آثار تاريخى بايد دقت فراوانى به خرج داد لذا در مصوبه هيأت وزيران محدوديتى براى تأمين منابع مالى احياى مجموعه فوق قايل نشده اند.
از ميدان بزرگ تبريز، هم اكنون محوطه اى كوچك با دوبناى تاريخى مسجد صاحب الامر و مدرسه اكبريه متعلق به دوران قاجار باقى مانده است. طبق اسناد تاريخى، اين مجموعه در دوره ايلخانى با عنوان باغ «صاحب آباد»، دوره آق قويونلو ميدان «حسن پادشاه» و در دوره هاى بعد نيز ميدان «صاحب الامر» ناميده شده است.ساخت اين مجموعه از سال ۸۸۲ هجرى قمرى ۱۲ سال بعد از احداث مسجد كبود آغاز شده و اين كاوش از آن جهت اهميت دارد كه سلسله آق قويونلوها به دليل نبود اثر و بناى خاصى گمشده ترين برهه تاريخى ايران است.«محمد امينيان» سرپرست هيأت حفارى باستان شناسى ميدان صاحب الامر تبريز در خصوص ويژگى هاى منحصر به فرد اين مجموعه گفت: اين كه در دوره آق قويونلوها ساخته شده و در اوايل صفويه نيز به عمارات و وسعت آن افزوده شده است در واقع پيش درآمد و خميرمايه اصلى ساخت ميدان نقش جهان اصفهان به شمار مى آيد.به گفته وى پس از انتقال پايتخت ايران از تبريز به قزوين توسط صفويان نمونه كوچكى از اين مجموعه در اين شهر ساخته شد اما با انتقال دايمى پايتخت اين سلسله به اصفهان، ميدان نقش جهان در آن شهر احداث شد.امينيان در مقايسه ميدان حسن پادشاه تبريز و نقش جهان اصفهان مى گويد: ميدان و مجموعه ساخته شده در تبريز چندين برابر بزرگتر از ميدان نقش جهان اصفهان بوده به طورى كه طبق مستندات مكتوب سياحان داخلى و خارجى، در مراسم مختلف دربار، بيش از ۳۰هزار نفر از قشون شاهان آن زمان در آن به اجراى برنامه و رژه نظامى مى پرداختند.سرپرست گروه جست وجوى سازمان ميراث فرهنگى، گردشگرى و صنايع دستى در محوطه ميدان تاريخى صاحب الامر تبريز در توضيح عمارت هاى موجود در اين مجموعه مى گويد: مسجد ومدرسه حسن پادشاه، كليساى سنت هلن، بناى معروف هشت بهشت، دولتخانه، مسجد سلطنتى شاه طهماسب، سردرهاى بسيار زيبا و منحصر به فرد ورودى اين ميدان و ساير متعلقات حكومتى از جمله مهمترين بناهاى مجموعه حسن پادشاه يا صاحب الامر هستند.به گفته امينيان تاكنون بخش اصلى مسجد حسن پادشاه مربوط به دوره آق قويونلوها و قسمتى از ستون هاى سنگى سر در مجموعه از زير خاك بيرون آورده شده و تلاش براى يافتن ديگر آثار نيز ادامه دارد. وى با اشاره به اهميت پروژه ياد شده براى تاريخ تبريز مى گويد: اغلب آثار تاريخى تبريز بر اثر زلزله هاى گذشته تخريب شده اند و بيشتر آثار باقى مانده نيز مربوط به دوران قاجار است. لذا به همين دليل اين شهر با پيشينه چندهزار ساله هم اكنون ظاهرى قاجارى دارد. به همين دليل نيز يافتن آثار سلسله هاى گذشته براى تغيير چهره تاريخى شهر از اهميت بسيارى برخوردار است.اين كارشناس ارشد آثار تاريخى در خصوص ديگر ويژگى هاى مهم آثار به دست آمده در محوطه صاحب الامر مى گويد: بناهاى اين مجموعه مربوط به يك دوره گذار در معمارى ايرانى هستند به طورى كه حركت از سبك معمارى آذرى به شيوه صفوى در آنها كاملاً نمايان است.به گفته وى در حالى كه در آثار ماقبل اين دوره تنها از كاشى هاى معرق استفاده مى شد اما در ستون هاى سنگى به دست آمده كاشى هاى هفت رنگ نيز استفاده شده كه نمونه كامل آن بعدها در اصفهان به كار گرفته شده است.قبر «اوزون حسن» به سبك مسجد كبود كه مقبره جهان شاه در آن جاى گرفته، نيز در اين مجموعه قرار دارد كه تلاش براى يافتن مزار اين پادشاه معروف دوره آق قويونلوها در محوطه ميدان حسن پادشاه ادامه دارد. لازم به يادآورى است كه امكان احياى ميدان دوره آق قويونلو در تبريز وجود ندارد اما بخشى از آثار ميدان كه مربوط به دوره صفوى هاست طبق مصوبه سازمان ميراث فرهنگى به طور كامل احيا و بازسازى خواهد شد.