پيش بيني زلزله و روش علمي

يكي از دانشجويانم در مورد قابل اعتنا بودن پيش بيني هاي زلزله كه در بعضي سايت هاي علمي مطرح مي شود سوال كرد. در جواب به اين نكته پرداختم كه در هر كار كه نتيجه آن به مسائل علمي مربوط است بايد ديد كه آيا از روش علمي - <شامل طرح سوال، انجام مطالعه پايه و گردآوري و جمع بندي از نتايج كارهاي منتشره قبلي، ايجاد يك پيش فرض-هيپوتز-، مشاهده به منظور آزمودن پيش فرض، تحليل، ارائه نظريه -تئوري- و در نهايت انتشار تحليلها در نشريات معتبر > پيروي مي كند يا خير. اكثر مطالب منتشره در چنين سايتهائي اگر در آنها كنكاش شود از روش علمي پيروي نمي كنند.
در مورد پيش بيني زلزله آنچه در كشور ما تاكنون مطرح بوده است، شامل برآورد هاي پيش گويان و منجمين و ستاره شناسان و همچنين تلاشهايي اكثراً پراكنده متخصصان علوم تجربي (فيزيك دانان، ژئوفيزيك دانان، زمين شناسان و ... ) بوده است. در پي زلزله بم كه رخداد پيشلرزه ها موجب پيش آگاهي مردم بود ولي مسئولان محلي و همچنين مقامات كشور امكان برآورد رخداد زلزله اي مهم و اطلاع رساني را نداشتند (و حتي نمي توانستند تائيد كنند كه لرزش هاي حاصله درواقع زلزله هايي هستند كه در همان پهنه گسله در حال رخداد است)، و سپس وقوع زلزله بزرگ بم كه با بيش از 30000 كشته همراه بود، فشاري زيادي از سوي مردم بم وارد آمد و همين موضوع انگيزه مهمي براي پرداختن به امر پيش بيني زلزله و تشويق مؤسسات پژوهشي و دانشگاه به راه اندازي واحدهاي مربوط به پيش بيني زلزله و سرمايه گذاري در اين موضوع شد. حاصل اين وضع آن بود كه مركز مطالعه پيش نشانگرهاي لرزه اي وابسته به مؤسسه ژئوفيزيك دانشگاه تهران، مركز ملي پيش بيني زلزله در پژوهشگاه و گروه فرابيني پيش نشانگرهاي الكترومغناطيسي در سازمان زمين شناسي كشور راه اندازي شود. اين گروه ها در طي حدود ۳ سال گذشته به صورت مراكز منفك از هم عمل نموده اند و تاكنون جلسه اي براي هماهنگ شدن اين تلاش ها برگزار نشده و نتايج پژوهشهاي اوليه (براي راه اندازي سامانه چند لايه اطلاعات علمي به منظور تلاش براي پيش بيني زلزله) منتشر نشده است. چند گروه پژوهشي در دانشگاههاي مختلف - از جمله دانشگاه صنعتي شريف - در اين مورد در بخش فيزيك خود به بررسي و مطالعه بعضي از پيشنشانگرهاي لرزه اي پرداخته اند. اميدوارم با هماهنگ شدن مراكز مطالعه پيشنشانگر هاي زلزله با هم نتايج به صورت چند لايه از اطلاعات قابل پيجوئي و آزموده شدن درآيد تا با تائيد نسبي هر پيش فرض در مورد موفقيت يك پيش نشانگر لرزه اي بتوان به نظريه هاي قابل عرضه و انتشار ومفيد به حال ايمني جامعه رسيد.