اهميت زلزله ديروز در جنوب شرق تهران - درسهايي كه بايد بياموزيم

زلزله ديروز در جنوب شرق تهران داراي اهميت بالايي بود. درسهای ذیل را باید از این اتفاق دیروز با هم مرور کنیم :
- با بزرگاي ۴، موجب هشدار لرزه خيزي در گستره با جمعيت تقريبي ۱۵ ميليون نفر شد و البته كسي كشته يا مجروح نشد و خسارتي هم وارد نيامد.
- ياد آور شد كه زمينلرزه ها در جنوب تهران اهميت فوق العاده به لحاظ ريسك زمينلرزه در تهران و منطقه اطراف آن دارند . منطقه جنوب و جنوب شرق تهران جايي است كه زمينلرزه هاي تاريخي سال ۸۵۵ و ۸۶۴ و ۹۵۸ در محدوده شهر باستاني ري - بزرگاي حداقل دو زمينلرزه ۸۵۵ و ۹۵۸ بيش از حدود ۷ بوده - موجب خرابي كامل اين شهر در سه نوبت در بيش از هزار سال پيش شده اند. از لحاظ زمين شناسي اتفاقي كه قبلا در زمين رخ داده امكان تكرار در همان منطقه دارد.
- زمينلرزه هاي با بزرگاي ۴ عملا از محدوده مطالعات پيش بيني زلزله بيرونند چرا كه به تعداد زيادي رخ مي دهند، بيرون زدگي كسل سطحي ندارند و عملا به سختي مي توان آنها را به گسل خاصي مربوط كرد. ولي رخداد آنها در محدوده اي مثل جنوب تهران پيش هشدار بسيار خوبي هستند كه مي توانند ياآور لرزه خيزي مهم و با بزرگاي بيشتر در همين محدوده باشند.
- زمینلرزه پدیده ای استوکاستیک و تعیینی - دترمینیستیک- است و بنابراین امکان پیش بینی قطعی ان بسیار مشکل است ولی به لحاط اینکه پدیده ای طبیعی است، با استفاده از روشهای علمی بالاخره قابل پیش بینی است. این پیش بینی امروزه امکان پذیر نشده ولی تلاشها در این زمینه همچنان ادامه دارد. هنگامی که زمینلرزه دیروز در جنوب شرق تهران رخ داد ما با همکارانمان در مرکز ملی پیش بینی زلزله در پژوهشگاه جلسه داشتیم و در حال بررسی آخرین شواهد و روشهای موجود برای پیش بینی و پیش یابی زلزله بودیم. توجه و امید ما را در راه پیش بینی زلزله با در نظر گرفتن اهمیت موضوع بالاتر رفته است، حتی اگر در نسل ما و همکارانمان این کار عملی نشود، ولی با بهره گیری از روش علمی داریم تا راه درستی برویم که حتی اگر نسل ما هم دستاورد قابل عرضه به عرصه عمومی نیافت، با رسیدن به دستاورده های نسبی مثبت، زمینه را برای نسل بعدی فراهم کنیم. اگر هم سرمایه گذاری مناسبی در زمینه پیش بینی زلزله در همین زمان ما رخ داد، چه بسا در عمر خودمان ثمرات بیشتری حاصل شد. مهم حرکت درراه درست است. تلاش داریم چنین کنیم.
- این بار خداد لطف کرد و زلزله ای آمد که کسی خسارت ندید، باید برای دفعه بعد کاملا آماده شویم. زلزله دیروز نشان داد که مساله لرزه خیزی در محدوده پایتخت کاملا جدی است.
- در طی سال های ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۰ میلادی - ۱۳۵۸ تا ۱۳۵۹ شمسی - در کشور الجزایر گروهی زلزله شناس الجزائری و فرانسوی بر روی پهنه گسل الاصنام در منطقه جنوب غرب الجزیره - پایتخت -مطالعه و برداشت لرزه نگاری انجام می دادند. این منطقه به دلیل رخداد زلزله مهم در ۷ سپتامبر ۱۹۳۴ در العبادیه در شرق الاصنام با بزرگای ۵ و زلزله مخرب ۹ سپتامبر ۱۹۵۴ در بنی راشد در شرق شهر الاصنام- اشلف یا نام دوران استعمار فرانسه : اورلانزویل - با بزرگای ۶.۷ بود. در طی یکسال یادشده قبل از اکتبر ۱۹۸۰، هیچ زمینلرزه ای کوچک یا بزرگی بر روی گسل الاصنام رخ نداد ، ولی در ۱۰ اکتبر ۱۹۸۰ زمینلرزه ای با بزرگای ۷.۳ در الاصنام موجب تخریب کامل و مجدد این شهر شد و باعث شد تا حدود ۵۰۰۰ نفر کشته و ۹۰۰۰ نفر مجروح شوند. به ویژه آنکه در زلزله سال ۱۹۵۴ عملا یکبار الاصنام به شدت تخریب شده بود. به هر حال زمینلرزه ۱۹۸۰ اتفاق افتاد، در حالی که یکسال قبل از آن ظاهرا سکوت و آرامش در منطقه برقرار بود. پس آرامش موقت در مناطقی که از نظر لرزه زمینساختی فعال هستند نباید به معنی عدم فعالیت یا خاموشی تلقی شود. این موضوع نشان از اهمیت توجه به شواهد لرزه زمینساختی برای گسل های فعال و به ویژه اهمیت پهنه های زمینلرزه های تاریخی در سرزمینهایی فعال از نظر لرزه زمینساختی وبا سابقه تاریخی کهن مثل ایران دارد.
- به دلیل همین موضوع که در بند قبل از زلزله الاصنام مثال آوردم ، یادآور می شوم که به زلزله های تاریخی ری و محدوده تهران با دقت بیشتر باید توجه کنیم.