مالکیت داده های علمی و نحوه گردش اطلاعات علمی – زلزله شناختی - در ایران

بر اساس آنچه که تاکنون در مملکت ما روی داده است همواره این بحث در مورد بیشتر موسسات علمی و پژوهشی در ایران مطرح بوده است که مالکیت داده های علمی که در خود این موسسات تولید شده و مبنای کار پژوهشی بوده است با چه کسی است. به هر حال همواره برای هر کار پژوهشی، به ویژه پژوهشهای تجربی و کابردی، نیاز مبرمی به اطلاعات و داده های خام علمی احساس می شود. هر گاه محققان و دانشجویان فوق لیسانس و دکتری می خواهند یک کار پژوهشی را آغاز کنند که از ابتدای کار ، ورودی بر اساس داده های علمی برداشت شده قبلی تعریف شده باشد، این نیاز که مطرح کردم به شدت احساس می شود. در رشته ما که زلزله شناسی باشد این یکی از اصلی ترین مباحث است. در ایران همیشه این بحث مطرح بوده که داده های زلزله شناختی که توسط یکی از مراکز زلزله شناختی ثبت شده است چگونه و با چه کیفیت و سرعتی پس از ثبت آنها در دسترس محققان قرار میگیرد – و اصلا قرار می گیرد یا نه؟!- به هر حال آنچه که به نظر من می رسد و ما اکنون در پژوهشکده زلزله شناسی خودمان داریم عمل میکنیم این است که:
- موسسات علمی و پژوهشی در ایران با بودجه عمومی ایجاد و تجهیز شده اند بنابراین داده های زلزله شناختی که ثبت می کنند باید در دسترس پژوهشگران کشورقرارگیرد.
- الان به دلیل در دسترس بودن اینترنت بهترین وسیله برای نشر داده ها استفاده از همین وسیله است.
- خوشبختانه موسسات علمی و پژوهشی که در زمینه زلزله شناسی فعالیت می کنند – پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن و سازمان زمین شناسی کشور – هم اکنون داده های خود را یا به صورت فهرست و یا به صورت کامل – برای زلزله های رخ داده – روی وب سایت خود می گذارند. این کار موجب شده است که در سالهای اخیر محققان ایرانی دسترسی بسیار خوبی به داده ها پیدا کرده و بتوانند بر اساس داون لود کردن اطلاعات لرزه ای از این وب سایتها به کار تحقیقاتی خود بپردازند.
- یک مساله ظاهرا همچنان حل نشده این است که بسیاری از داده های ثبت شده پس از زلزله های مهم و به ویژه مربوط به پسلرزه های زلزله های اصلی هم اکنون به صورت نامنظم در این موسسات موجود است که بعضا برای پژوهشگران خود این مراکز هم دسترسی راحت و یا مرتب کردن کردن آنها پس از مدتی بسیار دشوار یا غیر ممکن است! این مساله نشان می دهد که باید یک عزم جدی برای ساماندهی داده ها و منظم کردن آنها و سپس قابل دسترس کردن آنها در هر یک از این موسسات بوجود آید.
- در پژوهشکده خودمان ما علاوه بر فهرست آخرین زلزله ها – که از حدود یکسال و نیم پیش دسترسی به آنها از طریق وب سایت ما در
http://www.iiees.ac.ir/
امکان پذیر شده است ، از دو روز پیش ما داده های دیجیتال مربوط به هر زلزله ثبت شده در شبکه باند پهن پژوهشگاه با بزرگای بیش از چهار را نیز با دسترسی آزاد روی همین وب سایت قرار میدهیم .
- این کار را ادامه خواهیم داد به نحوی که دسترسی به فهرستی منظم از داده ها و همچنین داده های دیجیتال بر اساس یک پایگاه داده های سامان یافته ممکن شود