درسهائی اولیه که باید بیاموزیم

شاید در زمانی که هنوز عملیات جستجو، نجات و امداددر منطقه زلزله زده مظفرآباد پاکستان ادامه دارد، صحبت از درسهائی که بای بیاموزیم کمی زود به نظر آید ولی به هر حال فکر می کنم چند نکته است باید به عنوان درس زلزله درمورد آن فکر کنیم.

اولین نکته آخرین خبر در این مورد است که راههای ارتباطی به شهرهای اصلی آسیب دیده در کشمیر پاکستان تقریبا در آخرین ساعات روز سوم زلزله باز شد. این به معنی مسدود بودن راهها تا حدود 60 ساعت پس از لرزه اصلی است. طبیعی است که قبل ازاین ساعت فقط بعضی کمکهای - عمدتا غذائی- از طریق هوا برای مردم پرتاب شده است. برای ما که بسیاری از مناطق لرزه خیزمان در نواحی کوهستانی با مشخصات در مشابه از نظر قابلیت وقوع زمین لغزش واقع است، این موضوع بسیار مهمی است که باید به آن فکر کنیم . هر حادثه مشابه در ایران می تواند به فاجعه مشابه منجر شود. وقوع لغزشهای متعدد پس از زلزله منجیل درسال 1369 را باید مجددابه خاطر بیاوریم

دومین نکته این است که در فاصله حدود یکصد کیلومتری از رومرکز زلزله یک ساختمان بلند در اسلام آباد فروریخت. آیا این موضوع نباید ما را در مورد ساخت و سازهای بلندمرتبه در تهران و شهرهای بزرگ دیگرمان به فکر فروبرد؟ در تهران و تبریز ما همیشه به محل گسلهای اصلی توجه می کنیم - که البته کار مهمی است که باید انجام دهیم- ولی هیچوقت فکر نمی کنیم که اگر در فاصله یکصد تا یکصد و پنجاه کیلومتری شهر تهران یا تبریز یک زلزله بزرگ رخ دهد آنوقت چه تعداد از ساختمانهای بزرگ و بلند مرتبه در این شهرها ممکن است فرو ریزد؟ توجه کنیم که بسیاری از ساختمانهای بلند ما دراین شهرها تقریبا همان شرایطی را دارند که آن ساختمان فروریخته در اسلام آباد قرارداشت. یعنی قرار گرفتن برروی یک بلندی، واحتمالا کیفیت بد ساخت و ساز، که این نکته البته باید از سوی همکاران متخصص سازه بررسی گردد.

سومین نکته همچنان ناآماده بودن از نظر نفرات متخصص و تجهیزات جستجو و امدادرسانی در کشورهائی مثل ما و پاکستان است. معمولا پس از رویدادی مثل زلزله اخیر در کشورهائی مثل کشور ما و پاکستان حالت سردگمی و بی نظمی عجیبی در مساله مدیریت بحران حاکم می شود و پس از آن مشکلی که بلافاصله بروز میکند استفاده از نیروهای غیرمتخصص در امر جستجو و نبود تجهیزات کافی، از سگ های تعلیم دیده امداد گرفته تا هلیکوپتر، است.

فکر می کنم در روزهای اخیر گزارشهای زلزله مظفرآباد در ابعادی دیگر صحنه های زلزله 1369 منجیل و 1382 بم رابا هم جلوی چشم ما آورد. پس تلاش برای درس آموزی از آن لازم است