قله آتشفشان دماوند و فعاليتهاي اخير آن

در حدود يك سال اخير فعاليهايي به صورت رخداد چند زلزله و خروج گاز و بخار از قله دماوند در البرز مركزي ايران موجب نگراني در بعضي از ساكنان منطقه پيرامون قله و همچنين بحث هاي كارشناسي گوناگون در مورد بررسي احتمال فعاليت مجدد آتشفشان دماوند شده است. اين نوع فعاليت در سالهاي اخير - مشخصا در سال ۱۳۶۷- نيز در سابقه قله دماوند ديده مي شود.
واقعيت آن است كه آتشفشان دماوند از ديد زمين شناسي يك سامانه آتشفشاني فعال است ولي فعاليت آن در حد خروج بخار و گاز و چشمه هاي آب گرم و همچنين بعضي از تظاهرات سطحي از نهشته هاي وابسته به يك سامانه آتشفشاني و همچنين اثرگذاري بر ريخت دره ها و ايجاد لغزشهاي گوناگون - به عنوان اثرهاي ثانويه - يوده است. منظورم آن است كه فعاليتي در حد انفجار هاي آتشفشاني و خروج گدازه در حدود سي هزار سال گذشته نشان نداده است. البته بعضي از آتشفشان شناسان كه بررسي هايي روي اين سامانه داشته اند آخرين فعاليت انفجاري در اين سامانه را مربوط به زمانهاي جديدتري مي دانند.
به هر حال خروج گاز و بخار و لرزه خيزي كم تا متوسط نيز بخشي از فاليت اين سامانه فعال آتشفشاني است. در ماههاي گذشته همكاران ما در موسسات مختلف پژوهشي نظير سازمان زمين شناسي كشور و همچنين در پژوهشكده زلزله شناسي پژوهشگاه، مشغول بررسي هاي گوناگون و سنجش شاخص هاي گوناگون زمين شناختي و ژئوفيزيكي در مدوده اين سامانه بوده اند. البته هيچيك از اين بررسي ها نمايانگر احتمال حتي بالا براي ايجاد يك انفجار آتشفشاني در قله دماوند ويا پيرامون آن نبوده است. البته اين نظر بر اساس داده هاي تاكنون بدست آمده قابل طرح است و لازم است تا با گردآوري حجم وسيعي از داده هاي مرتبز با شاخصهاي فعاليت آتشفشاني تحليلهاي دقيقتري نيز به عمل آيد و اساسا پايش دائمي سامانه دماوند از ديدگاه يادشده تصيه مي شود. ولي پيشاپيش به همه همكاران پژوهشگر علوم زمين توصيه مي كنم كه به قضاوتهاي سريع و هيجان انگيز نپردازند و اجازه دهند تا بررسي هاي دقيقتر و همه جانبه به عمل آيد.
ضمنا اظهار نظر در مواردي كه رصد و پايش آن در امكان يك سازمان پژوهشي به صورت دقيق نباشد - نظير تغيير شيب - و نياز به بررسي هاي دقيق ژئودزي دارد، مي تواند در خواننده ابهام آميز جلوه كند.