گزارشي از نخستين همايش پيش يابي زلزله - از ديد من

روز چهارشنبه ۸/۸/۸۷ نخستين همايش پيش يابي زلزله را در پژوهشگاه برگزار كرديم. اين نخستين بودن براي خود ما نيز چالش برانگيز بود ، چرا كه ابعاد استقبال يا توجه جامعه متخصصان را نمي دانستيم و از سوي ديگر خود موضوع پيش يابي و پيش بيني زلزله موضوع ويژه محسوب مي شود. از سويي كار كردن در اين محدوده مشكل است، جواب شسته و رفته وجود ندارد، هم بايد با مشكلات محدود پژوهش بسازي، هم محققاني را كه ممكن است هر لحظه به هيجان بيايند و يافته هاي اوليه را به عنوان پيروزي نهايي تلفي كنند طوري مديريت كني كه همان يافته هاي اندك ولي با ارزش را ميان هياهو هاي بيهوده عقيم نگذارند، و هم بعضي همكاران پژوهشگر ولي دائما بدبين به چنين سوژه اي را بايد آرام نگه داري كه اجازه بدهيد اين موضوع هم مثل همه موضوعات پژوهشي ديگر كار خود را بكند و به جلو برود. همزمان اگراتهامي نيز از سوي بعضي مطرح شد مبني بر اينكه راه نرفته و كار نكرده و پژوهش انجام نشده را در بوق كرده ايم و ميخواهيم يك شبه معروف شويم و ...، بايد پوستمان كلفت باشد و البته روحيه بقيه را نيز حفظ كني - و البته روحيه خودمان هرطور شد، لابد به خودمان مربوط است! - به هر حال موضوع پيش بيني از اين نوع مشكلات تا دلمان بخواهد- يا نخواهد!- دارد.
ولي در ابتداي تابستان بود كه احساس كرديم چنين همايشي لازم است، چرا كه اگر بخواهيم پتانسيلهاي موجود در كشور را بشناسيم و يك چتر پژوهشي درست كنيم كه همه بتوانيم در يك كار گروه با هم كار كنيم و در آن كار گروه همگي همديگر را با حقوق و اعتبار برابر به رسميت بشناسند، بايد يك همايش داشته باشيم تا ببينيم كه اولا چه كاري در اين زمينه ها انجام شده و چه كارهايي اساسا مورد توجه قرار نگرفته و نياز به پر كردن چه نبود ها و فضاهاي خالي است. به هر حال آنچه كه ما به عنوان همايش در نظر داشتيم با ارائه ۲۲ مقاله كه بصورت شفاهي پذيرفتيم - و سه نفر نيامدند و بنابراين ۱۹ مقاله شفاهي ارائه شد- و ده مقاله كه به صورت پوستر ارائه شد و همكاري خوبي كه بقيه قسمتهاي پژوهشگاه، به ويژه در سازماندهي اجرائي، اداری و تشكيلاتي آن با ما كردند و يك دوست پاي كار به نام دكتر سيد رضا مهرنيا كه در مركز ملي پيش بيني به عنوان مشاور ما همكاري مي كند و پذيرفت كه دبير اين همايش باشد و البته دوست و همكار عزيز ديگري به نام دكتر محمد آريامنش -كه در اين ۳۸ روز آخر به دليل مهاجرت به يزد و مشغل شدن به عنوان عضو هيئت علمي دانشگاه يزد ديگر همراه ما نبود ولي كمك زيادي به ما كرد و در روز همايش جايش خالي بود- برنامه موفقي از ديد من اجرا شد.
در برگزاري آن همه بچه هاي مركز ملي پيش بيني زلزله به صورت اعضاي ستاد برگزاري همكاري كردند كه عمدتا آنهايي بودند كه در محل برگزاري كارهاي مرتبط با شركت كنندگان را جلو بردند. از سوي ديگر و از نظر تعداد شركت كنند، آنطور كه آمار گيري از سوي همكاران نشان داد، تعداد شركت كنندگان كه حداقل در يكي از بخشهاي همايش به طور كامل شركت كردند ۸۵ نفر بود، ولي خوب بعضي از استادان و علاقه مندان هم بودند كه آمدند و فقط در افتتاحيه و يك سخنراني شركت كردند - مثل دكتر بهرام عكاشه كه اول صبح تشريف آوردند - و بعد رفتند. كه البته اگر آنها را به حساب آوريم، تعداد شركت كنندگان در حداقل بخشي از اين همايش بيشتر بود.
برنامه با افتتاحيه و گزارش دكتر مهرنيا به عنوان دبير همايش از روند و اهداف همايش، تعداد مقالات دريافتي و بخشهاي مختلف آن آغاز شد و بعد دكتر تسنيمي رئيس پژوهشگاه در حدود بيست دقيقه سخنراني كردند و در مورد مساله پيش بيني زلزله و چالش هاي پيش روي ان و ديدگاههاي كه ما در پژوهشگاه دنبال آن هستيم سخن گفتند. بعد يك سخنراني از سوي من ارائه شد كه در مورد فعاليت هاي عمدتا انجام شده در يك سال گذشته و روش هاي پيش بيني و آنچه در ايران تا كنون دنبال شده بود.
بعد از يك زمان كوتاه پذيرائي بخشهاي سخنراني و ارائه پوستر به صورت سه جلسه پي در پي دنبال شد. در اين مقالات همانطور كه در اختتاميه كوتاه همايش عنوان كردم، مطالعات بر روي اين محورها متمركز بود: اول مطالعات آماري در مورد رخداد زمينلرزه ها و براورد هاي آماري پيش بييي و پيش يابي و براورد بر اساس روشهاي آماري مختلف، دوم مطالعات لرزه زمينساخت و ژئودزي در مورد گسلها و مناطق قفل شدگي روي آنها و ميزان تغيير مكان در راستاي انها، سوم پيش بيني و پيش يابي با استفاده از پيش نشانگر هاي مغناطيسي و گراني سنجي و چهارم پيش بيني و پيش يابي زلزله با در نظر گرفتن تلفيق اطلاعات مختلف از آب و هواشناسي تا بيولوژي. اين محورها راهنماي خوبي براي مطالعات آينده براي ماست. در همان جلسه اختتاميه هم گفتم كه در نظر داريم تا همكاران جديدي كه در اين همايش شناسائئ كرديم، با ايجاد يك ليست اي-ميل در غالب يك گروه در فضاي مجاري - وب- متشكل كنيم. از سوي ديگر تلاش مي كنيم تا در جلسات كارگاهي كه هر چند ماه يك بار انشاالله برگزار خواهيم كرد، كارهاي پژوهشي در اين زمينه ها را هماهنگ كنيم. به باور من در اين غالب مركز ملي پيش بيني به طور واقعي معني «مركز ملي» به خود خواهد گرفت و از مفهوم يك گروه پژوهشي داخل پژوهشگاه فراتر خواهد رفت.
لازم است از تمام همكاران و دوستاني كه با تحمل مشكلات - از انواع مختلف آن!- با ما همكاري كردند سپاسگزاري كنم و يادآوري كنم كه با دكتر مهرنيا تصميم گرفتيم كه همه همكاران اين همايش را به يك جلسه هفتگي مركز دعوت كرده و از آنها حضوري نيز تشكر و قدر داني كنيم.
به نظرم رويداد موفقي بود كه بايد در سالهاي بعد نيز - به اعتقاد من به صورت سالانه و حتي الامكان به صورت همين همايش هاي يكروزه - ادامه بيابد تا پيشرفت كار به صورت تدريجي قابل دنبال كردن باشد.
ضمنا تا فراموش نكرده ام بايد اشاره كنم كه مجموعه كامل مقالات را نيز همزمان به صورت يك سي.دي. با تلاش رئيس بخش كامپيوتر پژوهشگاه، مهندس مهدي وجودي عزيز آماده شد كه به از نظر كيفيت كار به نظرم بسيار كار تر و تميز وآبرومندي شد و به طور ويژه بايد از ايشان تشكر كنم . ضمنا نسخه هايي از اين سي. دي را نيز همكاران آماده كرده اند كه در صورت مراجعه علاقه مندان در اختيار بگذارند.