بررسي نانو زمين لرزه ها با هدف پيش بيني زلزله

روزنامه خراسان صفحه 11 دانش و فن آوري ، شماره سريال 17132 ، تاريخ انتشار 87-08-26
محققان پژوهشگاه بين المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله موفق به ابداع روشي براي ثبت و بررسي نانو زمين لرزه ها با هدف پيش بيني زلزله شده اند.
با استفاده از اين روش اين امكان وجود دارد كه با ايجاد يك سامانه هوشمند بتوان زمان و مكان زلزله را به خوبي پيش بيني كرد.
دكتر مهدي زارع، معاون پژوهش و فناوري پژوهشگاه زلزله شناسي و مهندسي زلزله با اعلام اين خبر در مورد جزئيات روش طراحي شده توسط محققان كشورمان به روزنامه خراسان گفت: اين طرح به عنوان يك پروژه بزرگ پيشنهاد شده است كه در اين طرح ساخت سنسورهاي خاص شناسايي و ثبت نانو زمين لرزه ها، يكي از مهم ترين بخش هاي پروژه است اما آن چه ما دريافته ايم اين است كه بسياري از زمين لرزه هايي كه در حد ميكرو و نانو به صورت پيوسته ثبت مي شوند، حاوي اطلاعات مهمي هستند كه مي توانند نشانگر رخداد احتمالي يك زلزله ديگر باشند.
وي اضافه كرد: اين طرح در منطقه زاگرس كه از تمام نقاط كشور زلزله خيزتر است، آزمايش شده است و ما متوجه شديم كه در بسياري از مناطق زاگرس، اين روش جوابگوست به طوري كه اگر ما ميكرو زمين لرزه ها و نانو زمين لرزه ها را مبنا قرار دهيم، مي توانيم با جمع بندي اين اطلاعات و تجزيه و تحليل آن ها به شواهدي دال بر احتمال وقوع يك زلزله و يا نبود احتمال وقوع آن دست پيدا كنيم. وي گفت: در اين روش ما به طور مشخص زلزله هايي با بزرگاي ٦ و بيشتر را كه طي ٥ تا ١٠سال گذشته رخ داده اند، مبنا قرار داديم و سپس با بررسي ميكرو و نانوزمين لرزه ها در اين مناطق و آناليز اطلاعات به دست آمده در برخي نقاط، موفق شديم اين ايده را اجرا كنيم و وقوع برخي زلزله ها را پيش بيني كنيم.
وي با بيان اين كه درحال حاضر نمي توان درخصوص درصد موفقيت آميزبودن اين روش اظهارنظر كرد، افزود: يكي از دلايل مهم اين موضوع نبود داده هاي ثبت شده به اندازه كافي است كه بتواند در اين زمينه به ما كمك كند، اما به طور مشخص در نقاطي كه ديتا دراختيار داشتيم، اين موضوع كمك زيادي به ما كرده است.
وي تاكيد كرد: در اين طرح با طراحي سنسورهاي ويژه اي ارتعاشات زمين در مقياس هاي بسيار كوچك اندازه گيري و از اين اطلاعات به منظور طراحي مدل هايي براي بررسي رفتار زمين و پيش بيني زمين لرزه هاي بزرگ تر احتمالي استفاده مي شود. به گفته وي، چنين طرح هايي در زمينه پيش يابي زلزله بايد به صورت مستمر و وسيع طي چند سال ادامه داشته باشد تا نتيجه بدهد.
وي گفت: درواقع برنامه اي حداقل ١٠ساله براي به سرانجام رسيدن استفاده از اين تكنيك نياز است تا پس از بررسي رخدادهاي مستمر زلزله و تجزيه و تحليل اطلاعات به دست آمده از اين رخدادها بتوانيم حتي براي ٥٠ تا ٦٠ درصد موارد با استفاده از اين روش، رخدادهاي آتي را پيش بيني كنيم با اين حال تا زماني كه اطلاعات ناقص و يا ناكافي باشد، ما نمي توانيم به درصدي از موفقيت دست يابيم.
وي خاطرنشان كرد: استفاده از نانو و ميكروزمين لرزه ها تاكنون به طور محدود در دنيا مطرح شده است اما استفاده از اين روش در مورد زلزله هايي به بزرگاي ٦ و بيشتر براي اولين بار مطرح مي شود. وي اضافه كرد: براي اجراي اين طرح ها نياز به اجراي ٢ برنامه ٥ساله داريم تا بتوانيم اين ايده را عملياتي كنيم.
بر همين اساس براي برنامه ٥ساله اول يك برنامه ٢ساله اوليه درنظر گرفته ايم كه نيازمند يك ميلياردتومان اعتبار است و برنامه ٣ساله پس از آن هم به ٣ ميلياردتومان اعتبار نياز دارد.
وي تاكيد كرد: در برنامه ٥ساله دوم كه ما نيازمند تعميم شبكه به كل كشور هستيم و بايد حداقل ١٠٠ ايستگاه لرزه نگاري به تبع آن دركل كشور ايجاد كنيم، به هزينه اي بالغ بر ٧ تا ١٠ ميلياردتومان نياز است.
عضو هيئت علمي پژوهشگاه بين المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله همچنين تصريح كرد: اين روش مستلزم استفاده از سنسورهاي فوق العاده دقيقي است كه بتوانند لرزش هاي خفيف نانوزمين لرزه ها را ثبت كنند كه تهيه چنين سنسورهايي نيازمند حمايت و اختصاص بودجه كافي است، اما متاسفانه ما تاكنون مشمول اين حمايت ها نشده ايم. وي گفت: درحال حاضر براي آن كه بتوانيم كار را جلو ببريم، از حدود يك سال پيش براي اجراي برنامه در شبكه هاي محلي فعاليت خود را آغاز كرده ايم به طوري كه با جلب حمايت هاي محلي، داده هاي محلي را برداشت مي كنيم و آزمون نظري طرح را پيش مي بريم.
وي خاطرنشان كرد: اين طرح براي اجرا به معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري ارائه شد اما در ادامه براي بررسي هاي بيشتر به معاونت پژوهشي وزارت علوم ارائه شده است. به گفته وي با اجرايي شدن اين طرح ما مي توانيم سامانه هوشمندي را ايجاد كنيم كه با استفاده ازآن بتوانيم بسياري از زمين لرزه هاي بزرگ را پيش بيني كنيم.