زلزله هست، زلزله نیست

پس از رخداد هر زلزله ، به ویژه وقتی اندازه آن در ردیف زلزله های کمتر از ۵ قرار گیرد، یکی از نکته هایی که برای زلزله شناسان مهم است آن است که آیا اساسا رخدادی که نگاشت آن را ثبت کرده اند یک زلزله طبیعی - اعم از زمین ساختی و یا به دلایل دیگر نظیر انفجارات در کوههای آتشفشانی و سایر عوامل طبیعی - هست یا آنکه ناشی از عواملی غیر طبیعی از قبیل فروریزش های بزرگ در زمین ، زمین لغزش های با ابعاد بزرگ و یا انواع انفجارات است. بر اساس اطلاعات اولیه و پایه ای که زمین شناسان در مناطق مختلف زمین به عنوان دانسته های پایه فراهم می آورند پیشاپیش و بر اساس دانش پایه، تا حدی معلوم است که چه نوع رخدادی بیشتر در هر منطقه احتمال وقوع دارد.
مثلا در مناطقی نظیر فیلیپین و ایتالیا و هاوایی که در آن آتش فشانهای فعال همراه با خروج گدازه در حال حاضر وجود دارد، دانش پیشینی کمک می کند تا مشخص شود که مثلا در آن نا حیه احتمال ارتباط رویداد لرزه ای با آتشفشانها وجود دارد. هنگامی که رویداد در ناحیه ای مثل نواحی یاد شده رخ دهد، چون اساسا احتمال ارتباط رویداد با آتشفشان هم مطرح است، یک مساله پس از ثبت هر زلزله آن است که رخداد ثبت شده آیا به انفجار آتشفشانی مربوط است و یا ناشی از جنبش لرزه زمینساختی - ناشی از جنبایی گسل - بوده است. برای تفکیک این نوع نگاشتها روشهای مختلفی از بررسی شکل موج، تا تحلیل های طیفی و تعیین ژرفای رخداد و اخیرا بررسی های مربوط به تشخیص الگوی رخداد با استفاده از ابزارهای نسبتا جدید مثل شبکه عصبی و یا الگوریتم های فازی وجود دارد.
هنگامی هم که رویداد از نوع طبیعی نباشد، نیز روش های بررسی از همین نوع هستند و بر اساس احتمال حوادث غیر طبیعی در منطقه و همچنین کاربرد روشهای یاد شده در فوق می توان به تفکیک و رده بندی رویداد ها پرداخت.
در هنگام رخداد زلزله اخیر تهران نیز اساسا به دلیل عدم فهرست شدن رخداد در لیست زمینلرزه های مراکز بین المللی زلزله شناسی، بعضی به صورت غیر تخصصی ذکر کردند که پس اصلا زلزله ای نبوده است. در حالی که در مورد نیامدن این زلزله دز فهرستهای جهانی قبلا در همین صفحه توضیح دادم . ولی ژرفای بیش از ده کیلومتری که برای رخداد محاسبه شده - هیچ حادثه غیر طبیعی در این عمق در ایران امکان وقوع در پوسته زمین ندارد- ، شکل طیف چشمه مربوط به فاز اولیه دریافتی در ایستگاههای مختلف، و همچنین اینکه رویداد پسلرزه ، نشان داد که رویداد مربوط زلزله ای طبیعی بوده است. البته تعداد خیلی کم پسلرزه آن - مشخصلا پس لرزه ساعت ۳:۲۵ بعد از ظهر روز یکشنبه ۲۶-۷-۸۸ با بزرگای ۲ در همان محدوده - نکته جالبی است که متخصصان در حال بررسی آن هستند.