بیست و نه اسفند، سالروزتصویب قانون ملی شدن صنعت نفت ایران
امروز 29 اسفند سالروز روزی است در سال 1329 مجلس سنا طرح قانون ملی شدن صنعت نفت ایران را به تصویب نهائی رساند. این طرح ازسوی نمایندگان جبهه ملی ایران در مجلس شورای ملی وقت به رهبری روانشاد دکتر محمد مصدق ارائه و به تصویب مجلس رسیده بود. از آنموقع چنین روزی به عنوان سالروز تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت ایران گرامی داشته می شود. مبارزات برای ملی شدن صنعت نفت از سالها قبل آغاز شده بود و پیگیری ها مجددانه مرحوم دکتر مصدق و حمایت مرحوم آیه الله کاشانی و حضور اغشار مردم در ایران 54سال پیش موجب پیروزی در چنین امر مهمی شد. این روند به تشکیل دولت ملی به نخست وزیری روانشاد دکترمصدق در سال 1330 انجامید ولی علارغم پیروزی سیاسی و حقوقی ایران در دادگاه لاهه – در مقابل شکایت انگلستان – با هدایت مرحوم دکتر مصدق در سال 1331 و حمایت مردم در قیام ملی 30 تیر1331با هدایت مرحوم آیه الله کاشانی، متاسفانه عدم تجربه و اختلاف رهبران ملی (مصدق و کاشانی) در ایران آنروز باعقب ماندگی فرهنگی و توسعه نیافتگی و نبود عقبه اجتماعی سامان یافته، دخالت و کارشکنی استبداد داخلی، و بالاخره دخالت بیگانه (آمریکا- انگلیس) به بهانه خطر کمونیسم بدلیل نزدیکی ایران به شوروی و فعالیتهای وسیع حزب وابسته توده در آنروز، به کودتای 28 مرداد 32 انجامید و مملکت ما را از روند توسعه ملی و دمکراتیک که در آن قرار گرفته بود خارج کرد. به هر حال ملی کردن صنعت نفت در ایران الهام بخش ملل دیگر و به ویژه جنبش غیر متعهد ها گردید (که متاسفانه در هنگام تشکیل جای ایران در آن خالی بود). نگاهی بیطرفانه و منصفانه به توسعه ایجادشده دربخشهای مختلف مملکت در54 سال گذشته و ایجاد منابع تولید ملی در این مدت ما را متوجه منبع این توسعه که همانا صنعت نفت و درامد حاصل ازآن است، می نماید. حتی اگر خود را در استفاده صحیح از این منبع مقصر بدانیم . ضمن تبریک این روزخجسته یاد شهید دکترحسین فاطمی که پیشنهاد دهنده ملی کردن صنعت نفت بود را نیز گرامی میداریم.
posted by Mehdi ZARE | 3/19/2005 10:13:00 AM
2 Comments:
سلام و با تشکر از آقای مهندس منجمی
از وسعت اطلاعات شما بسیار خوشحالم و از اینکه در اختیار خوانندگان وبلاگ بنده قرار می دهید بسیار سپاسگزارم. فقط یک نکته و آن اینکه شما به نحوه هزینه شدن پول نفت و عدم شکل گیری اقتصاد ملی واقعی در ایران ایراد گرفته و انتقاد وارد کرده اید. ولی آیا همین زیرساختهای ایجاد شده در مملکت در 50 سال گذشته بدون وجود درامد نفت امکان پذیر بود؟ بدین معنی که اگر شما همین امروز به حکومت برسید و یا رئیس سازمان مدیریت بشوید و بخواهید بودجه بنویسید به غیر از پول نفت چه بودجه ای پیدا می کنید که خرج زیر ساختهاکنید؟ بنابراین بیان بنده این است که ملی شدن صنعت نفت که با همت روانشاد دکتر مصدق و حمایت اقشار مردم و روحانیان آگاه رخ داد باعث شد که منبعی برای ایجاد همین حداقل ها در کشورفراهم شود. به طور کلی اگر در کشوری بودجه برای چنین کاری نباشد (مثل افغانستان) باید به سراغ کمک های بین المللی رفت . از طرف دیگر اگر اقتصاد ملی سالم (بر مبنای تولید) داشته باشیم ، این نوع منابع زیرزمینی به سمت ایجاد فرصتهای کاری و تولیدی سوغ داده می شود. جالب است کشوری مثل ترکیه علارغم نداشتن چنین منابعی (حداقل در حدی که ما نفت داریم) با بیست و شش میلیارد دلار درامد سالانه حاصل از تولید (عمدتا نساجی و ابزارآلات و خودرو) وحدود 6 میلیارد دلار درامد سالانه حاصل از توریسم کشور را اداره میکند و البته به دلایل مساله یاد شده و همچنین مشکل ارتشا، درامد سرانه بر اساس گزارش سال 2003 در حدود 300 دلاراست (در مورد ایران براساس همان گزارش حدود 1600 دلاراست). به هرحال من فقط خواستم که تاکید کنم که عدم ایجاد اقتصاد ملی را گردن نفت و ملی شدن آن نیاندازیم و ایراد ازنحوه استفاده بوده است. ما در هر حالتی با در نظر گرفتن شرایط واقعی، در این کشور برای توسعه نیاز به منبعی مثل درامد نفت برای توسعه ملی داریم.
مجددا از توجه شما سپاسگزارم و امیدوارم که از این نوع بحث ها در این وبلاگ هر چه بیشترانجام شود.
با احترام – 8/1/84
آقای مهندس منجمی
مثل اینکه این بحث صنعت نفت غیر ازمن و شما مشتری دیگری ندارد! و فکر کنم دفعه بعد به جای اشاره به ملی شدن صنعت نفت باید به نتایج تیم فوتبال صنعت نفت اشاره کنم!!! تا شاید یک کم جذاب شود. به هر حال این هم ملاک خوبی برای سنجش میزان علاقه به موضوعات مورد بحث است. ولی به هر حال من و شما کوتاه نمی آئیم و به همین بحث دو نفره ادامه می دهیم (میزه گرد دو نفره!). اما بعد:
در مورد تا ثیر نفت بر تحولات ایران و نگاه شما به موضوع یاد یک جمله در ابتدای فیلم شیرسنگی (ساخته مسعود جعفری جوزانی) افتادم که از زبان یک پیرزن بختیاری میگفت: "گفته اند که نفت طلای سیاه است، برای ما که جز سیاهی چیزی نداشته!" به هر حال من که چنین دیدی ندارم ولی خلاصه مطلب شما من را یاد این موضوع انداخت. ولی آنچه که من فکر می کنم برای رفع مسائل یاد شده ازسوی شما، باید انجام دهیم آن است که نگاه از دیدگاه دلالی و حجره ای (با احترام به تمام بازاریان محترم) به نگاه تولیدی در مملکت اصلاح شود، چرا که تا چنین نباشد، با پول نفت آن میکنیم که در سنتی ترین شکل تچارت به صورت دلالی انجام میدهیم و البته تمام مناسبات همان فرهنگ را نیز بر تمام مراحل کارهای اجرائی مملکت جاری می کنیم. وگرنه اروپائی ها اگر منابع زیرزمینی نداشتند، با گرفتن مستعمرات آن را کسب کردند، پس چرا با دلالی سیستم خود را نامنظم نکردند؟ (اساسا با دلالی و نگاه حجره ای امکان برقراری سیستم از نظرمن موجود نیست). اروپائی ها به تقویت سرمایه داری ملی و از طرف دیگر تقویت نهادهای اجتماعی برآمده از سرمایهداری ملی و در نهایت نهادهای جامعه مدنی پرداختند که به شکل گیری جامعه مدنی در آن جوامع کمک کرد. به هر حال این دید من بود. امیدوارم این بحث را در غالب موضوع تولید ملی ادامه دهیم.
Post a Comment
<< Home