نقشه‌هاي خطر زلزله در ايران نيازمند بازنگري است

سرویس عملی خبرگزاری جمهوری اسلامی - ایرنا- دیروز خبری را از مقاله من در کنفرانس مقابله با سوانح طبيعي در دانشکده

فنی دانشگاه تهران کار کرده است که در جهت اطلاع متن آن را در اینجا - با چند تصحیح کوچک می آورم :

http://www.irna.ir/fa/news/view/menu-152/8510134874125647.htm
تهران،خبرگزاري جمهوري اسلامي ‪۸۵/۱۰/۱۳‬
علمي. زمين‌شناسي. زلزله.
به گفته يك پژوهشگر، نبود نگاه جامع و چند جانبه نگر، عدم شناخت كافي از "نبود-گپ ‪- gap‬هاي لرزه‌اي" و عدم توجه به كاربري اراضي كه در نقشه‌هاي كنوني پهنه‌بندي خطر زلزله در ايران، لزوم تهيه نقشه‌هاي پهنه‌بندي با ديدي جديد و بازنگري در مطالعات قبلي را مورد تاكيد قرار مي‌دهد.
مقاله مهدي زارع كه در اولين همايش مقابله با سوانح طبيعي ارايه شد، بر لزوم تهيه نقشه‌هاي جديد پهنه‌بندي خطر زلزله در ايران تاكيد مي‌كند.
نقشه پهنه‌بندي زلزله به معناي نقشه تفكيكي مناطق مختلف بر اساس كم خطر و پر خطر بودن منطقه از نظر لرزه‌خيزي است و "نبود" يا گپ زلزله‌اي اشاره به مناطق لرزه‌خيزي است كه در آنها خطر زلزله زياد است اما زلزله در آنها - بر اساس داده های موجود - گزارش نشده است.
دانشيار زلزله‌شناسي مهندسي پژوهشكده زلزله‌شناسي پژوهشگاه بين‌المللي زلزله‌شناسي و مهندسي زلزله معتقد است "گپ‌هاي" لرزه‌اي در فلات ايران هنوز به خوبي شناخته نشده‌اند و اين نبودها به ويژه در مناطقي مانند شهر تبريز با سابقه زلزله تاريخي و نائين بدون چنين سابقه‌اي در برآوردهاي خطر زلزله و محاسبه احتمالي پهنه بندي خطر زلزله موجب عدم قطعيت‌هاي مهمي مي‌شود.
اين موضوع با وقوع زلزله‌هاي طبس در سال ‪ ،۱۹۷۸‬منجيل ‪ ۱۹۹۰‬و بم ‪۲۰۰۳‬ در محل نبودهاي لرزه‌اي در ايران اهميت خاصي يافته است.
مهمترين نقص نقشه‌هاي پهنه‌بندي خطر زلزله در زلزله ‪ ۸‬اكتبر ‪۲۰۰۵‬ بالاكوت پاكستان در محل يكي از همين "نبودهاي لرزه‌اي" و جايي كه روي نقشه‌هاي خطر با درجه متوسط مشخص شده بود نشان داده شد.
نكته مهم ديگر لزوم نگاه جامع و چندجانبه نگر در زمينه پهنه‌بندي خطرهاي طبيعي است كه امروز به ويژه در كلان شهرهاي كشورهاي در حال توسعه بسيار مطرح است.
اين مسئله نقطه ضعف مهم نقشه‌هاي پهنه‌بندي خطر است كه صرفا با ديد بيشينه‌انگاري يك خطر محتمل مثل خطر زلزله تهيه مي‌شوند. از سوي ديگر در چنين نقشه‌هايي تاكنون توجه ويژه به موقعيت شهرهاي بزرگ مثل شهر تهران امكان پذير نشده است.
مسئله ديگري كه زارع در مقاله خود به آن اشاره كرده است بي‌توجهي به كاربري اراضي در نقشه‌هاي پهنه بندي است. وقتي تمام طرحهاي كاربري شهري را شهرسازان و بعضا جغرافي‌دانان شهري تهيه و سپس اجرا مي‌كنند و چه بسيار زمين‌هاي خطرناك از ديد كارشناسان زلزله كه آنها به عنوان كاربري مناسب براي ساخت مسكن تشخيص مي‌دهند، وضعيت خطرناك كنوني حاصل مي‌شود كه مدام روي گسل‌هاي شمال تهران و شمال تبريز بر روي پهنه‌هاي خطرناك برج و آپارتمان ساخته مي‌شود.
همه اين موارد لزوم تهيه نقشه‌هاي پهنه بندي با ديدي جديد و بازنگري در مطالعات قبلي را نشان مي‌دهد.
نقشه‌هاي پهنه‌بندي حداكثر شتاب و شدت زلزله در ايران عمدتا با بهره‌گيري از آخرين اطلاعات در دسترس از لرزه خيزي و گسل‌هاي فعال ايران و بر اساس تعريف چشمه‌هاي لرزه‌زا مبتني بر لرزه زمين‌ساخت مناطق مختلف فلات ايران در طي ‪ ۳۰‬سال گذشته تهيه شده است.
نقشه پهنه بندي خطر زلزله ايران كه به پيوست آيين نامه استاندارد لرزه‌اي كشور ارايه شده است با همين ديدگاه و با اعمال نگاهي محافظه‌كارانه به ويژه در محل شهرهاي بزرگ تهيه و منتشر شده است.
اين پژوهشگر مي‌افزايد امروزه در دنيا تاكيد بر ديد چند جانبه نگر است. اگر جنبه‌هاي مختلف مسائل بلاياي طبيعي (زلزله، سيل، زمين لغزش، سونامي )، زيست محيطي و توسعه شهري و حتي مسائل اجتماعي و زيستي را با هم نبينيم و از ابزارهايي مثل جي‌آي‌اس ‪ GIS‬يا سامانه اطلاعات جغرافيايي به درستي استفاده نكنيم، هرگز موفق به غلبه بر مسائل پيچيده دنياي امروز به ويژه در شهرهاي بزرگ و باز هم به ويژه در كشورهاي در حال توسعه نخواهيم شد.
اولين همايش مقابله با سوانح طبيعي دي ماه امسال در دانشكده فني دانشگاه تهران برگزار شد.
ارسال خبر: ۱۲:۵۶ ‪چهارشنبه، ۱۳ دی ۱۳۸۵