شبه علم-2

دعوی های شبه علم معمولا قابل آزمون نیستند و بر اساس گفته های بزرگان در آن حوزه تخصصی منتقل می شوند. این نوع گفته ها قبلا در هیچ نشریه علمی معتبر منتشر نشده اند و صرفا بر مبنای آنچه که پیران قوم ممکن است گفته باشند -و ممکن هم هست که تعابیری را بیان کرده باشند که اطرافیان به آن پروبال شبه علمی داده باشند – به شیوه ای ذکر می شوند که لابد به صورت غیر قابل اجتناب باید آن را پذیرفت (!) . این موضوع هم به ارائه نظریه های خاص بین المللی که بیان می شود بنیان ساز و بی نظیر بوده و هم به موضوعات علمی- تخیلی مربوط است.

در ایران امروز از دانشمندان معاصر که در چند دهه قبل می زیسته اند، در حوزه های تخصصی علوم پایه – بیشتر فیزیک و ریاضی – تعابیری موجود است که معمولا با قصد ترویج علم بیان شده ولی عملا هم موضوع و هم نحوه بیان آن از مصداقهای بارز شبه علم است .

اینکه مرد سال علمی از ایران انتخاب شود ، در وضعی که موسساتی خصوصی بین المللی (معمولا انتفاعی) وجود دارند که با گرفتن پول نسبت به اعطای لقب مرد سال علمی – لابد هر سال به هزاران نفر! – اقدام می کنند، اعتبار علمی که ندارد هیچ، عملا با بر انگیختن عقده حقارت بعضی افراد در جهت خلاف جهت ترویج و توسعه علمی عمل می کند و در راستای ترویج شبه علم است (چراکه فقط قوه تخیل آنی و حس خود کم بینی بعضی از آحاد مردم را ارضا می کند!).

اینکه در کشوری که در زمینه های تخصصی مربوط به پژوهشهای کیهان شناسی ، هنوز در مراتب ایجاد زیرساخت علمی اولیه – با استاندارد های علم مدرن – است، مطرح شود که یوفو ها و موجودات فرا زمینی وجود دارند و به زمین رفت و آمد دارند، نه کشور را در علم پیش می برد و نه موجب توسعه کیهان شناسی است. بلکه احتمالا موجب فروش بیشتر داستانهای علمی تخیلی (به صورت فیلم و کتاب) خواهد شد.

اینکه هنوز در کشور ما ببینیم که مقالاتی با ترجمه – یا تالیف- بعضی متخصصان برای ترویج اکسیر جوانی یا افزایش قد، یا زیبا تر کردن افراد از طریق دارو های شیمیایی در بعضی مجلات علمی چاپ شود، نمایانگر آن است که هنوز این نوع باورها متاسفانه از سوی بعضی از دانشگران – یا حداقل با عنوان هایی که در مقالات چاپ شده نشان از تحصیل کرده بودن نویسنده یا مترجم دارد – پذیرفته می شود و این مصداقهای شبه علم از سوی همین افراد احتمالا با انگیزه های تجاری توسعه نیز داده می شوند.

اینکه برای توسعه انرژی درمانی، طب سوزنی و طبهای جایگزین هنوز بعضی از مردم صف می بندند – واین در حالی است که بسیاری از محققن حوزه علم و تاریخ علم ، این موضوعات را از مصداقهای شبه علم می دانند و نه پزشکی- و بعضی از رسانه های نوشتاری و رادیو و تلوزیون همچنان به ترویج آنها اقدام می کنند، نمایانگر ان است که باور به شبه علم همچنان در نزد بعضی از مردم از باور به علم قوی تر است .

به هر حال طالع بینی، ستاره بینی، انواع پیشگویی (به ویژه پیش گویی قطعی زلزله!)، کف بینی، داستانهای علمی – تخیلی در مورد موجودات فرا زمینی و موجودات زنده – شبه انسانی- که در زیر زمین زندگی می کنند (!) و ... همگی از مصداقهای شبه علم هستند.

واقعیت آن است که بعضی از بزرگان حوزه های تخصصی مختلف در زمانهای گذشته نیز به بعضی از این مسائل – به باور من به دلیل علاقه به ترویج علم در میهن خویش – پرداخته اند، ولی نمی توان این نیت و قصد خیر را منبع و مستند صحت چنین تفکرات شبه علمی دانست.

بعضی از اطرافیان و نزدیکان این بزرگان نیز چنان با آب و تاب به موفقیت های کسب نشده و تخیلی انها – و به آنچه که گوشه کوچکی در واقعیت داشته - پرداخته اند که عملا به دلیل جایگاه والا و زحمات و شان علمی و اجتماعی آن بزرگان کسی جرئت وارد شدن به این نوع مسائل را به خود نمی دهد.

اینکه بسیاری از نظریات علمی بدیع در کشور ما مطرح شده باشد که منشا توسعه علم و فناوری در بسیاری از نقاط دنیا یا کشورهای اطراف شده باشد، در آن صورت توسعه فناوری نیز بسیار راحتتر از آنچه که امروز می بینیم باید در کشور امکان پذیر باشد. ضمنا اگر این نظریات بدیع در جایی چاپ شده یاشد، لابد داوری شده، حداقل در جامعه تخصصی آن موضوع قابل پذیرش از نظر مبانی علمی بوده و حداقلی از استاندارد علم مدرن را داشته است. لابد امکان آزموده شدن با ابزار آزمایشگاهی مدرن نیز برای آن وجود داشته است. البته همه می دانیم که واقعیت چنین نیست و ما هنوز در عرصه نظریه پردازی علمی مدرن وارد نشده ایم، البته در بسیاری از جنبه های تخصصی در آن راستا در حال تلاش هستیم و بعضی موفقیتها – هر چند اندک ولی با ارزش- کسب شده است.