شبه علم در ايران

در فرهنگ روزمره و گفتار و باورهاي عاميانه مردم با طرز فكرها و ادعاها و دعوي هايي مواجه مي شويم كه علمي نيستند، ولي وجود دارند و ظاهرا علمي هستند، و از بيان و كلام ظاهرا علمي براي ادعاهاي غير علمي استفاده مي كنند. به اين نوع ادعاها و طرز فكر ها شبه علم مي گويند. شبه علم معمولا بيشترين آسيب را به علم و توسعه و ترويج آن مي زند، چرا كه ظاهر علمي دارند، ولي به ترويج خرافات و موهومات در قالب و ظاهر علم كمك مي كنند. بسياري از از دانشگران حوزه تاريخ و فلسفه علم مصداقهايي از جمله طالع بيني، ستاره بيني، كف بيني، هيميوپاتي و طب سوزني و انواع پيش گويي ها را از جمله موارد مرتبط با شبه علم مي دانند.
به هر حال علم آن چيزي است كه به عنوان قانون مندي طبيعت و زندگي از طريق فنون آزمايشي جديد، از طريق روش علمي و به صورت پويا بدست آيد. علم به پيش بيني آينده بر اساس قانون مندي هاي جهان شمول و قابل آزمون مي پردازد. اين قانون مندي ها را مي توان در هر عرصه تخصصي مطرح نمود. اين پيش بيني ها در جهان واقعي قابل پيگيري هستند. قانون هاي علمي با قوانين رياضي قابل بيان بوده و كوتاه و منسجم هستند. امكان كشف و ابطال هر گزاره علمي وجود دارد و سازوكاري قابل توضيح براي قانون هاي علمي بر اساس نيروهاي شناخته شده وجود دارد. نوشته ها و گزاره هاي علمي در صورت ابطال با گزاره جديد جايگزين مي شنود.
البته شبه علم هايي از قبيل كيماگري و طالع بيني كه در دنياي قديم- در دنيا و در ايران- رايج بوده، چه بسا در مواردي و در طي تاريخ علم به عنوان شروع بسياري از فعاليت هاي علمي تلقي شده باشند. ولي امروزه علوم شيمي و و اختر شناسي به عنوان شاخه هاي تخصصي علمي وجود دارند و فعاليهايي از قبيل كيمياگري و طالع بيني شبه علم هستند.
كمبود سطح سواد عمومي - آن چيزي كه در هر زمان به عنوان حداقلهاي سطح سواد عمومي تعريف مي شود-، نبود برنامه آموزش علمي همگاني موفق، عدم دقت در برنامه آموزش علمي در مدارس، و ژورناليسم علمي بي دقت و مغلوط همه از عواملي هستند كه به ترويج شيه علم مي انجامد. بعضي آمارها از رشد باور مردم به شبه علم در كشورهاي مختلف دنيا - از ايالات متحده آمريكا گرفته تا هند - اشاره دارد.
تصميم گرفتم به شبه علم در ايران در چند يادداشت بپردازم.