رسانه علم- راديو دانش-2

مساله مهمي در مورد رسانه علم مطرح است آن است كه به دليل اهميت موضوع و وجهه مثبت و افتخار آميزي كه پيشرفتها و خبرهاي جديد اين حوزه دارد، معمولا تمايلي براي اغراق در بيان، ناخدآگاه ممكن است بوجود آيد. به هر حال وجهه كشور و تشويق جوانان و نسلهاي بعدي و ايجاد اميدواري همه از انگيزه هاي مثبتي هستند كه در اين مساله ممكن است موجب تمايل به بزرگنمايي شود. به باور من بزرگنمايي اگر از حدود واقعيت خارج نشود مي تواند در مواردي قابل توجيه باشد. يعني همان چيزي كه واقعا رخ داده را با تاكيد و با اهميت زياد مطرح كنيم. ولي وقتي چيزي اصلا رخ نداده است، چگونه مي توان بزرگنمايي كرد و به دام خيال پردازي و دروغگويي نيافتاد؟! معمولا داستانسرايي غير واقعي در پي چنين دروغهاي ضد علمي و شبهه علمي رخ مي دهد : وقتي بخش كوچكي از موضوع واقعي است ولي تمام مراحل ديگرش بر پايه اي غير علمي و اوهام شكل گرفته است. رسانه علم مهمترين وظيفه اش آن است كه همان كه رخ مي دهد بيان كند، طبيعتا به دنبال نكته هاي مثبت بيشتري بگردد تا با انعكاس دادن آن اميدآفريني كنند و با مطرح كردن نكته هاي منفي زمينه براي نقد را فراهم كند. بگويد واقعا در چه وضعي هستيم . در اين ميان شخصا تمايل دارم تا راهبرد كلي را اميدبخشي و نگاه مثبت به سير وقوع مسائل انتخاب كنم. ولي اغراق، خيال پردازي و اوهام به صدماتي مي انجامد كه جبرانش بر عهده بخشهاي واقعا فعال و حاصلش ضرر بخشهاي علمي كشور خواهد بود.

رسانه علم اگر به طرح وضع مطلوب تمايل دارد ، بايد مشخص كند كه اين وجه مطلوب چه شكل و شمايي دارد؟ چشم انداز ما از آنچه كه مي خواهيم به آن برسيم چيست؟ در چه زماني مي خواهيم اين چشم انداز را حاصل كنيم و مشخصات اين چشم انداز چقدر به وضع مطلوب ما- بر اساس مشخصات فرهنگي، اجتماعي، اقتصادي- نزديك است. البته اين كار سختي است كه براي حركت به سوي وضع مطلوب و تبليغ رسانه اي آن لازم است تا چشم انداز توسعه علمي در دسترس باشد. شايد در زمان حاضر استفاده از سند چشم انداز بهترين كار ممكن باشد. يعني با لحاظ كردن چهارچوب سند چشم انداز توسعه كشور در 1404 نسبت به جهت گيري به سوي وضع مطلوب تصميم گرفته شود. خوب براي اين كار نقشه راه لازم خواهد بود. نقشه را توسعه علمي كشور در دست تهيه در ستاد انقلاب فرهنگي است ولي براي رسانه اي كردن و ترويج علم به نظرم به نقشه راه مخصوص اين موضوع نياز است كه با مدد گرفتن از متخصصان رسانه و مروجان علم و استادان دانشگاه و معلمان با سابقه خوب در زمينه آموزش علم مي توان به تهيه آن دست زد.

انعكاس مطالب مربوط به فعاليتهاي علمي اگر همزمان از سوي رسانه با ارائه معيار هاي توسعه و پيشرفت در آن موضوع همراه نشود، صرفا گزارشي تبليغي ارائه شده كه امكان ارزيابي حداقل را نيز از مخاطب مي گيرد. در جهان ، كشورهاي مختلف راههاي توسعه و پيشرفت علمي را به درجات گوناگون طي كرده اند. همين كه معياري بدست دهيم كه مثلا كشورهايي كه در حدود ما از نظر توسعه يافتگي، اجتماعي ، فرهنگي و ... هستند (مثلا در تركيه، اندونزي و كره -در حدود سي سال پيش -چه كرده اند) ملاكي براي سنجش به طور نسبي خواهد بود. البته از نظز توسعه علمي مي توان كشورهايي ديگري از شرق اروپا را نيز در نظر گرفت كه كمابيش در وضعيتهاي نزديك به ما يا بوده اند و يا هستند. به هر حال هر گاه چنين ملاكي در دسترس نباشد عملا مشخص نيست كه چه چيز را بايد پيشرفت تلقي كنيم و چه چيز را پسرفت و درجا زدن بناميم؟ اگر در رسانه مطرح شود كه در يك موضوع تخصصي زير ساختي دركشور مثلا 1000 واحد ايجاد شده است، اگر ملاك سنجش نسبي نباشد، نمي دانيم كه اين تعداد زياد است؟ كم است؟ كافي است؟