ترویج علم: مصاحبه با ایسنا

اخيرا سرويس علمي ايسنا مصاحبه اي با من در مورد ترويج علم داشت كه متن آن را عينا اينجا مي آورم.

/جاي خالي ترويج علم در برنامه‌هاي توسعه علمي كشور/
معاون پژوهشگاه بين‌المللي زلزله شناسي:
تدوين برنامه و سياستي كلان در حوزه ترويج علم در كشور ضروري است

خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: علمي




در سال هاي اخير به موازات توسعه دانشگاه‌ها و رشد بي سابقه شمار دانش‌آموختگان عالي و افزايش چشمگير فعاليت‌ها و توليدات علمي كشور، شاهد توجه فزاينده مردم و رسانه‌هاي گروهي به اخبار علمي و پژوهشي هستيم.



گرايش روزنامه‌ها به ايجاد صفحات و ستون‌هاي ثابت علمي، ايجاد و گسترش بخش‌هاي خبري مستقل علمي پژوهشي در راديو و تلويزيون و پر رنگ شدن جايگاه اخبار علمي داخلي و خارجي در صفحات اول روزنامه‌ها و بخش هاي اصلي خبري صدا و سيما و توجه به مقوله ترويج علم و عمومي سازي مباحث علم خصوصا در حوزه‌هاي جذاب و پرطرفداري چون نجوم نمودهايي از رويكردي هر چند ضعيف اما اميد بخش به ترويج علم و تسري دادن مباحث علمي به لايه‌هاي مختلف جامعه است.



با اين حال، صرف نظر از ضعف‌هاي كمي اين بخش كه هيچ تناسبي با جايگاه و اهميت ويژه مباحث علمي در جامعه رو به توسعه ايران ندارد، مشكلات و نقاط ضعف كيفي و ساختاري متعددي نيز در اين بخش وجود دارد كه مي‌تواند تحقق كاركردها و نقش مورد انتظار اين بخش را با موانع جدي مواجه كند.



در شرايط كنوني كه جامعه علمي ايران با شتابي تحسين برانگيز براي جبران عقب ماندگي‌هاي ديرپاي علمي و تكنولوژيك كشور و همگام شدن با پيشرفت‌ها و تحولات پرشتاب جهاني تلاش مي‌كند، توجه به مقوله ترويج علم به عنوان حلقه‌اي اساسي از زنجيره توسعه پايدار علمي كشور ضروري است.



سرويس «علمي - پژوهشي» خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) در اين راستا در گفت‌وگو با دكتر مهدي زارع، معاون پژوهشي و فن‌آوري پژوهشگاه بين‌المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله و از فعالان حوزه ترويج علم در كشور ديدگاه‌هاي وي را در اين خصوص جويا شده است.



دكتر زارع با تاكيد بر اين كه بايد برنامه و سياست كلان مشخصي براي ترويج علم در كشور وجود داشته باشد تا بتواند به رشد علمي كشور كمك كند، اظهار كرد: گستره اين سياست فراتر از جامعه علمي كشور و حوزه وزارت علوم،‌ تحقيقات و فن‌آوري است و در واقع يك تصميم حاكميتي و فرهنگي كلان و ملي است.


وي با بيان كه ترويج علم به مفهوم همگاني كردن علم در سطوح مختلف جامعه است، خاطرنشان كرد: همگاني كردن علم بر اساس اين تفكر است كه مجموعه توليدات و يافته‌هاي علمي بشر به زبان همگاني و قابل فهم و در دسترس عموم بيان شود.

وي ادامه داد: به منظور انسجام‌بخشي و گسترش فعاليت‌هاي ترويج علم در كشور در سال 1380 انجمني علمي با عنوان انجمن ترويج علم ايران ايجاد شد. اين انجمن‌ها در سال‌هاي نخست فعاليت خود با توجه ويژه معاون پژوهشي وقت وزارت علوم،‌ تحقيقات و فن‌آوري ــ دكتر منصوري ــ از حمايت‌هاي مناسبي برخوردار بود و تاكنون نيز با وجود فراز و نشيب‌هاي بسيار توانسته به فعاليت خود ادامه دهد كه به عنوان نمادي از فعاليت‌هاي ترويجي انجمن مي توان به اعطاي جايزه سالانه ترويج علم از سوي انجمن و برگزاري سخنراني‌هاي علمي و مراسم مناسبتي ساليانه اشاره كرد.

اين فعال حوزه ترويج علم در پاسخ به اين سوال كه چرا در كشور ما به جنبه‌هاي ترويجي علم كمتر توجه شده و حمايت چنداني از توسعه اين قبيل برنامه‌ها در كشور صورت نمي‌گيرد، پاسخ داد: در وهله اول به اين علت است كه علم در بسياري از زمينه‌هاي تخصصي از نظر تحقيقاتي و پايه گذاري آن در كشور ما جوان است و با وجود اين كه به عنوان مثال دانشگاه تهران قدمتي حدود 75 سال دارد و يا در سده پيش دارالفنون به عنوان يك مركز علمي مطرح در كشور ما فعاليت داشته است، اما هنوز در همه عرصه‌هاي تخصصي، فعاليت‌هاي پژوهشي به صورت قابل عرضه به عنوان دستاورد جهاني در كشور ما صورت نگرفته است.

معاون پژوهشي و فن‌آوري پژوهشگاه بين‌المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله با تصريح به اين كه عمده فعاليت‌هاي صورت گرفته در اغلب گرايش‌هاي علمي تخصصي مربوط به بعد از انقلاب اسلامي يا نهايتا 40، 50 سال اخير است، افزود: به عنوان مثال در زمينه‌ فيزيك در حال حاضر جامعه علمي و مجلات علمي خوبي در ايران وجود دارد و حتي جوايز علمي بين‌المللي معتبر از سوي دانشمندان ايراني كسب شده و نيز اساتيد صاحب نامي كه در سطح بين‌المللي مطرح هستند، در ايران مشغول فعاليت مي باشند، اما بايد توجه داشت كه تمام زمينه‌هاي علمي ما مانند فيزيك نيست و در بعضي از شاخه‌ها به تازگي وارد عرصه شده ايم.

وي خاطر نشان كرد: در برخي از زمينه‌هاي تخصصي نيز در ايران گام‌هاي زيربنايي و اوليه برداشته شده، مثلا در شاخه زلزله شناسي كه به نوعي جزو علوم فيزيكي به شمار مي‌رود و در واقع كاربرد رياضيات و فيزيك در علوم زمين بوده و اولين بنيانگذاران آن از رياضيدانان بوده‌اند، فعاليت‌هاي پايه‌يي مناسبي صورت گرفته است.

زارع در عين حال تصريح كرد: در بسياري از زمينه‌ها كار علمي قابل ملاحظه‌اي انجام نشده كه حالا بخواهند در زمينه‌ ترويج آن اقدام كنند. البته ترويج علم را نمي توان به كارهاي انجام شده در ايران محدود كرد و طبيعتا كارهاي انجام شده در سطح جهاني نيز قابل ترويج است. در واقع در بسياري از زمينه‌ها به هيچ وجه ارتباطي بين علم كسب شده و جامعه برقرار نشده، مثلا كساني بودند كه براي كسب تخصصي به خارج از كشور رفتند، اما برنگشتند كه در زمينه‌ تخصصي، كاري ترويجي انجام دهند.

به گفته وي، براي ترويج علم بايد به صورت تخصصي كار شود، رشد كند و در جايي كه رشد كرد و به يك بالندگي رسيد، وارد مرحله‌اي شود كه ترويج صورت پذيرد.

معاون پژوهشي و فن‌آوري پژوهشگاه بين‌المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله در ادامه عنوان كرد: كسي مي‌تواند ترويج دهنده خوبي باشد كه خوب به موضوع تسلط داشته باشد، در واقع در ادبيات موضوع تخصصي و تسلط بر موضوع به مرحله‌اي رسيده باشد كه در آن شاخه علمي مورد نظر بتواند سخن گويد به عبارتي بايد فردي چند بعدي و دست به قلم باشد و با رسانه ها و فرهنگ جامعه آشنا باشد، زبان جامعه و زبان رشته علمي خود را بداند تا با مجموع اين شرايط بتواند بياني ترويجي داشته باشد، بنابراين كار آساني نيست.

وي در ادامه گفت‌وگو با ايسنا خاطرنشان كرد:عرصه ديگر در اين زمينه آن است كه براي ترويج مقوله علم بايد سياست كلاني وجود داشته باشد، به عنوان مثال در زماني تصميم‌ گرفته مي‌شود كه ورزش را ترويج دهند، به دنبال آن بايد شبكه ورزش در تلويزيون ايجاد ‌شود و جنبه‌هاي فرهنگ سازي مربوط به آن در پي اين سياست كلان دنبال شود. اينكه چه مزايا و فوايدي براي فرد و جامعه مي تواند داشته باشد نيز بايد به منظور ترويج بررسي‌شود.

زارع ادامه داد: براي ترويج هر مساله بايد سياستي در پس آن وجود داشته باشد، كه آن را گسترش داده و يا بودجه مورد نياز را فراهم كند، لذا براي ترويج علم نيز اين سياست كلان لازم است و در بيان مسوولان درجه يك كشور نيز به آن اشاره شده كه به عنوان مثال علم محوري بايد گرايش برتر و غالب جامعه باشد، ضمن اين كه پژوهش نيز بايد سهم بالايي از بودجه را به خود اختصاص دهد، كما اين كه هيچ وقت اين مساله عملياتي نشده است.

وي اظهار كرد: در واقع بخشي كه عملياتي شده بسيار كند بوده است. براي ترويج علم نياز به سياست و تصميم كلان داريم؛ البته در حوزه علمي هميشه تصميم‌ها و سياستهاي كلان روي كاغذ وجود داشته، به نحوي كه با هر كدام از مسوولان وزارت علوم،‌ تحقيقات و فن‌آوري اگر صحبت كنيد، مي‌گويند كه در زمينه‌ مربوط به خود سياست گذاري كلان براي توسعه علم دارند.

معاون پژوهشي و فن‌آوري پژوهشگاه بين‌المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله تاكيد كرد: اين مساله كلان‌تر از بخش علمي جامعه و حوزه وزارت علوم،‌ تحقيقات و فن‌آوري است. در واقع يك تصميم حاكميتي و فرهنگي كلان مي‌باشد و كشور بايد به آن برسد كه مثلا تا 20 سال ديگر يا پايان سند چشم انداز قصد داريم كه از نظر علمي، جامعه ايران، علم باور شده و مبناي تمام تصميم گيري ها علمي شود.

وي خاطر نشان كرد: سطوح آموزشي ما چه از مقطع ابتدايي تا دانشگاه‌هاي علمي جامعه ايران بايد استانداردهاي مشخصي داشته و حتي يك فرد معمولي بايد تا سطح قابل قبولي از مسائل علمي آگاهي داشته باشد، لذا بايد جرياني ايجاد كرد كه بر اساس آن برنامه‌هاي تلويزيون، راديو و رسانه‌ها ارتباط بيشتر و موثرتري را بين دانشمندان و مردم برقرار كنند.

زارع تصريح كرد: بايد شرايط به گونه‌اي باشد كه براي مثال وقتي يك بنا يا فروشنده يا تاجر از سيل يا زلزله‌اي كه اتفاق افتاده صحبت مي‌كند، با گزاره هاي علمي و صحيح صحبت كند، گرچه متخصص موضوع نيست. در مقابل فارغ‌التحصيلان دانشگاه چون پروسه‌اي را پشت سر گذاشته اند، علم باورتر هستند و چون در ايران دانشجو زياد است، حداقل از جنبه‌اي به ترويج علم و توسعه مبناي علمي به ويژه بعد از انقلاب كمك زيادي شده است.

وي اضافه كرد: از آنجايي كه فرايند تحصيل علم بعد از انقلاب اسلامي در ايران دموكراتيزه شده، ايجاد دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالي متعدد توانسته تا حد زيادي به ترويج علم در سطح همگاني كمك كند.

معاون پژوهشي و فن‌آوري پژوهشگاه بين‌المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله در گفت‌و‌گو با ايسنا خاطرنشان كرد: لازم است اين مساله را نيز در نظر داشته باشيم كه اين تعداد دانشجويي كه مشغول تحصيل هستند، قرار نيست همه مخترع، نابغه، استاد دانشگاه و ..... شوند ولي در حال حاضر جامعه به سمتي مي‌رود كه نياز به برنامه كلان احساس مي‌شود و بايد در برنامه آموزشي دانشگاه‌ها انتظار داشته باشيم كه دانشجو چه چيزهايي را بداند و در واقع باور آنها چه اندازه باور علمي باشد.

وي با بيان اين كه باور علمي از دو جنبه قابل بررسي است، تصريح كرد: جنبه اول مربوط به «علم» به طور خاص است و مساله دوم سياست آموزشي و تربيتي‌اي است كه در كشور وجود دارد.

زارع با اشاره به اين كه در برنامه توسعه كشور نيز بايد به ترويج علم توجه شود،‌ اظهار داشت: علاوه بر اين كه در برنامه توسعه كشور بايد به مساله ترويج علم توجه شود، اين توجه كردن بايد عملياتي باشد، به اين صورت كه از يك كودك كه به پيش دبستاني مي‌رود تا برنامه‌هايي كه در تلويزيون پخش مي‌شود، در تدوين برنامه‌هاي آموزشي همه، نگرش علمي مدنظر قرار گيرد. در ايران متاسفانه هم تيراژ روزنامه‌ها كم است و هم روزنامه‌ خوان زياد نيست، ولي به هر حال در روزنامه نگاري علم توجه به مخاطبان روزنامه ها نيز از نظر ترويج علم مهم است.

وي افزود: اگر به وسايل ارتباطي و توسعه فن‌آوري اطلاعات – به ويژه اينترنت – به عنوان ابزار ترويج علم توجه مي كنيم، مساله نفوذ و ضريب گسترش آن وسيله - اينترنت - مهم است. تا جايي كه حضور ذهن دارم تا دو سه سال پيش ضريب نفوذ اينترنت در ايران 17 درصد اعلام شده بود، اما اخيرا وزارت ارتباطات آمار بالاي 30 درصد را گزارش كرده و اين در حالي است كه در كشورهايي مانند اسكانديناوي ضريب نفوذ اينترنت بالاي 85 تا 90 درصد است. بايد بدانيم كه قصد داريم بعد از مثلا 15 سال اين مقدار در كشور ما چه ميزان افزايش داشته باشد و يا ميزان دسترسي‌اي كه مي‌خواهيم از طريق اينترنت ايجاد كنيم،‌ چه اندازه باشد.

معاون پژوهشي و فن‌آوري پژوهشگاه بين‌المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله، ادامه داد: آيا سعي داريم كه در رسانه ها عمدتا به مسايل سطحي و سرگرمي بپردازيم يا اين كه سرمايه‌گذاري‌ در اين جهت صورت گيرد كه فردي كه مثلا در اينترنت به جست‌وجو مي‌پردازد، چقدر مطالب متنوع، مفيد و جالب در دسترسش قرار دارد و البته همزمان با گسترش دسترسي به ابزاري به نام اينترنت، محتواي مطلوب را فراهم كنيم كه اين مساله مي‌تواند بر روي باور علمي عموم نيز تاثير بگذارد.

وي خاطر نشان كرد: به وفور باورهاي غير علمي و بر اساس دانسته هاي پراكنده و بعضا مغلوط را در ايران ديده ايد. به عنوان مثال زماني كه خودرو سمند توليد شد، بعضي مي گفتند در ايران طراحي نشده و يا اين كه اصلا ساخت ايران نيست، اما باور درست چيست؟ باور درست آن است كه به مردم اطلاع رساني درست شود كه در ابتدا خودرو ملي يعني چه و سپس اينكه متخصصان و مهندسان مكانيك ايراني آن را به چه ترتيبي و با چه نوع همكاري بين المللي طراحي كرده‌اند.

دكتر زارع بيان كرد: طراحي خودرو ملي يك فن‌آوري مياني است كه خوشبختانه در ايران نيز امكان پذير شده، بنابراين بايد طراحي و ساخته شدن آن با اطلاع‌رساني درست به مردم اعلام شود.

معاون پژوهشي و فن‌آوري پژوهشگاه بين‌المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله با بيان اين كه «حرمت مسجد را بايد متولي آن نگهدارد» اظهار كرد: افرادي كه در حوزه‌هاي تخصصي كار مي‌كنند، بيش از همه بايد در نحوه اطلاع‌رساني دقت كنند.

وي با اشاره به مثالي درباره زلزله گفت: اگر مثلا يك دفعه اعلام شود كه متخصصان ايراني به دانش پيش‌بيني زلزله دست پيدا كرد‌ه‌اند، مردم سريع متوجه مي شوند كه صحيح نيست چرا كه در دنياي پيشرفته كه ساليانه توليدات علمي بسياري وجود دارد و در شرايطي كه مثلا دانشگاه MIT سالانه 300 ميليارد دلار - به اندازه كل يك كشور - گردش مالي دارد، چطور امكان دارد در كشوري كه كل بودجه وزارت علوم آن حدود 300 ميليون دلار است مساله پيچيده‌اي مانند پيش بيني زلزله با يك پروژه پژوهشي در يك مركز به كل حل شود؟ اينها سوالاتي است كه نويسندگان و افراد معمولي مطرح مي‌كند كه ‌حتي روزنامه‌ نگار علم نيستند. متاسفانه گاهي اين قبيل ادعاها در كشور مطرح مي‌شود؛ آن هم از طرف كساني كه در مراكز علمي مسووليت دارند و اينجا همان جايي است كه مي‌گويند حرمت مسجد را بايد متولي حفظ كند.

زارع خاطر نشان كرد: منظورم از متولي فقط فرد نيست، بلكه جامعه علمي هم هست. جامعه علمي در داروسازي، فيزيك، زلزله شناسي، هوافضا و ... خود بايد مراقب باشند و دقت كنند كه دانشگران مرتبط با جامعه خودشان چگونه حرف مي‌زنند. نقد كنند و بگويند كه چه چيزي درست يا نادرست است و اين نكته مهمي است، زيرا اگر به اين صورت موارد غير واقعي به عنوان دستاورد علمي مطرح شود و ادامه پيدا كند نه تنها به ترويج علم كمك نمي شود كه اعتماد عمومي هم سلب مي‌شود.

وي با بيان اين كه اين شكل اطلاع‌رساني غلط از سوي برخي فعالان حوزه‌هاي علمي به رشد شبه علم در جامعه كمك مي‌كند، اظهار كرد: شبه علم كليت، ظاهر و بيان علمي دارد ولي با خيالات، توهمات و خرافات آميخته است و در واقع افراد به انگيزه‌ها و دلايل مختلف مانند ناداني يا جاه طلبي‌، يافته‌اي كوچك را قطعي قلمداد مي‌كنند.

معاون پژوهشي و فن‌آوري پژوهشگاه بين‌المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله ادامه داد: به عنوان مثال در بعضي از رسانه‌ها منتشر مي‌شود كه خوردن فلان ميوه يا نخوردن آن چنين مزايايي دارد. طبعا فردي كه آگاه تر باشد،‌ اين سوال برايش پيش مي‌آيد كه چه مقدار خوردن يا نخوردن؟ در چند درصد افراد و يا در چه جامعه آماري آزمايش شده؟ آيا نتيجه تحقيق است و يا جمع بندي مجموعه‌اي از تحقيق‌ها كه به يك باور و به صورت يك قانون ضد علمي تبديل شده است. بنابراين مي‌توان گفت علم چيزي قابل ابطال و اثبات است كه اگر مساله‌اي يا مجموعه تحقيقات ديگري انجام شود، درستي يا نادرستي آن مشخص مي‌شود.

زارع در گفت‌و‌گو با ايسنا خاطر نشان كرد: ريشه بسياري از باورهاي شبه علمي در خرافات و فرهنگ عامه مردم بوده و هست كه بخشي از آن نيز سينه به سينه منتقل شده است، به عنوان مثال در زمينه شرايط بروز سيل و ساير پديده‌هاي طبيعي، برخي باورهاي خرافي در ميان مردم وجود دارد و برخي افراد هنوز هم پديده‌هاي طبيعي را كه برايشان دلايل علمي متقن و مشخصي وجود دارد با باورهاي خرافي توجيه مي‌كنند. البته كسي كه اهل علم باشد با رجوع به منابع مي‌تواند به اطلاعات صحيح دسترسي پيدا كند.

وي تصريح كرد: در واقع بخشي از ريشه‌هاي شبه علم به گذشته بر مي‌گردد و به باورهايي كه سينه به سينه منتقل شده و اگر آموزش و فرهنگ سازي مناسب انجام نشود و اين روند ادامه يابد و سطح علمي جامعه ارتقاء پيدا نكند، همان باورها به نسل بعدي نيز منتقل مي‌شود؛ البته نسل بعد مي‌تواند شنونده اين گونه باورها باشد، اما قدرت تحليل نيز بايد داشته باشد.

معاون پژوهشي و فن‌آوري پژوهشگاه بين‌المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله در ادامه تاكيد كرد: نكته مهمي كه به توسعه شبه علم كمك كرده آن است كه بعضي از افراد براي اين كه صاحب جايگاهي، چه مديريتي و چه علمي شوند شروع به خيال پردازي مي‌كنند كه در بعضي از مواقع ممكن است برخي با انگيزه‌هاي اجتماعي و ملي - به زعم خود - مثلا براي اين كه مردم را از حالت رخوت و بي‌انگيزگي خارج كنند به اغراق‌گويي‌ در حوزه‌هاي علمي دست بزنند.

وي با بيان اين كه بخشي از فعاليت‌هاي همگاني كردن علم و ترويج آن را روزنامه‌ نگاران علم (Science Journalists) بر عهده دارند، خاطر نشان كرد: بخشي از كار كلاسيك روزنامه‌ نگاراني كه در حوزه علمي در رسانه‌ها، خبرگزاري‌ها و روزنامه‌ها و ... فعاليت مي‌كنند، آن است كه با جمع‌آوري اخبار و گزارش‌هاي مجموعه فعاليت‌هاي دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مراكز تحقيقاتي در ايران و جهان و تحليل و مقايسه آن با ساير يافته هاي مشابه، مطالب و يافته‌هاي علمي را به زبان همگاني و با حفظ استانداردهاي زبان علمي نشر ‌دهند.

زارع درباره اين وضعيت روزنامه‌نگاري علم و توجه رسانه‌هاي كشور به علم و نقش آنها در ترويج علم و توسعه علمي كشور اظهار كرد: طبيعتا اگر بخواهيم وضعيت امروز را با 20 سال قبل مقايسه كنيم شرايط بسيار بهتر شده كه بخشي از آن مرهون تلاش‌هايي است كه اصحاب رسانه در راديو، تلويزيون، خبرگزاري‌ها، روزنامه‌ها و ... كرده‌اند و زمينه‌اي براي رشد موضوع ايجاد كرده‌اند و دوم آن كه دغدغه‌اي كه اكنون ايجاد شده، شايد در آن سال‌ها نبود كه همين دغدغه به بهبود نسبي شرايط كمك كرده است.

وي در عين حال با طرح اين پرسش كه آيا اين روند رشد ايده آل است يا خير؟ گفت: در اين مورد نيز باز چند مولفه مطرح مي‌شود. يك مساله آن است كه توليد و منبعي كه به رسانه مي‌رسد، چگونه است آيا مناسب بوده يا خير؟ آيا آماده استفاده در رسانه است؟ آيا رسانه نيروهايي را دارد كه اين كار انجام دهند؟

وي يادآور شد: بخش ديگر اين مساله همان سياست كلان كشور است كه بدانيم چقدر به آن پرداخته شده است و بخش ديگر به اين مربوط مي‌شود كه چه تعداد فرد متخصص در حوزه اطلاع‌رساني علمي در كشور وجود دارد مثلا ژورناليسم پزشكي يكي از رشته هايي است كه بعضي از پزشكان به كار روزنامه‌نگاري مي‌پردازند.

زارع اظهار كرد: در مواجهه با مسايل مختلف بايد چند مولفه‌ را همواره در نظر داشته باشيم كه اگر در مورد يكي از اين مسايل صحبت مي‌كنيم نه زود هيجان زده شويم و نه زود نااميد شويم و روال درستي را انتخاب كنيم. بايد ببينيم كه وضع كنوني مان چگونه است كه البته من اميدوارانه به اين قضيه نگاه مي‌كنم و نگاهم مثبت است، در واقع مي‌توان به فضاي همگاني كردن علم و جلوگيري از شبه علم كمك كرد.

وي اضافه كرد: همگاني شدن تحصيلات دانشگاهي و اين كه دسترسي به آموزش عالي از انحصار طبقات خاص و نخبگان خارج شده اتفاق مباركي است اما سوالي كه در اينجا مطرح است اين كه محتواي آموزش‌هاي ارائه شده چيست و با اين نوع گسترش آموزش عالي، به چه نوع جامعه اي با چه بازدهي و بهره وري در چه زمينه هايي مي خواهيم برسيم؟

معاون پژوهشي و فن‌آوري پژوهشگاه بين‌المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله در پايان تصريح كرد: از سوي ديگر، يكي از مسايلي كه به ترويج علم كمك مي‌كند، سنجش مداوم و مستقل ترويج دهندگان علم است، يعني فردي كه اين كار را انجام مي‌دهد، نبايد خودش، خود را نظارت كند و بايد از بيرون داوري و نظارت شود. در برنامه‌هاي علمي و گسترش علم نيز در واقع سازمان‌هايي مستقل بايد وجود داشته باشد كه بر محتواي آموزش و ترويج علم در ايران نظارت كند و آنها را به طور مداوم مقايسه كرده و اين مساله را بررسي كند كه آيا برنامه‌هاي توليدي و مطالب منتشره محتواي قابل قبول و استانداردي دارند و آيا در حد قابل قبول جهاني قرار دارند يا خير.