نقش حكما در حيات عقلي در تاريخ اسلام

در سراسر تاريخ اسلام، چهره مركزي در انتقال علوم افرادي به نام "حكيم" بوده اند. حكما معمولاً پزشك، نويسنده، شاعر، منجم، رياضي دان و بالاتر از همه يك فرزانه (صاحب خرد) بوده اند. در اين چهره حكيم مي توان وحدت علوم را به عنوان شاخه هاي گوناگون درخت حكمتي در وجود اوست مشاهده كرد. حكيم تعليم مي داد كه علوم مختلف همه كاربردهاي اساسي يك اصل اساسي هستند و پيوسته وحدت علوم را در اذهان شاگردان خويش تثبيت مي كرد. دستگاه آموزشي اسلامي به عنوان يك كل و طبقه بندي علوم كه قالب آن را تشكيل مي دهد، وابسته به اين چهره حكيم بوده است. البته چهره هايي كه جامع علوم مختلف بوده اند بسيار معدودند ولي هم آنها بوده اند كه صرفنظر از نقشي كه در توسعه شاخه خاصي از دانش بشري داشته اند، اثر مهمي بر حيات عقلي اسلامي برجا گذاشته اند.