احتمال بروز سونامي‌هاي خفيف در درياي خزر وجود دارد

بر اساس يافته‌هاي محققان پژوهشگاه زلزله شناسي احتمال بروز سونامي‌هاي خفيف در درياي خزر وجود دارد
سرويس: علمي 1386/07/16 10-08-2007 14:00:04 8607-06835: كد خبر
خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران سرويس: علمي
بر اساس يافته‌هاي محققان پژوهشگاه بين‌المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله، درياي خزر عليرغم عدم ارتباط با آبهاي آزاد به دليل لرزه خيزي و ويژگيهاي زمين شناختي و همچنان بر اساس شواهد تاريخي پتانسيل بروز سونامي را دارد.
مهندس سحر امير نژاد، دانش‌آموخته كارشناسي ارشد مهندسي معدن دانشگاه تهران كه در تحقيقات پايان‌نامه‌اش به راهنمايي دكتر مهدي زارع، رييس پژوهشكده زلزله شناسي پژوهشگاه بين‌المللي زلزله شناسي در بررسي خطر سونامي در كرانه‌هاي درياي خزر همكاري داشته است در گفت‌وگو با خبرنگار «پايان نامه» خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، اظهار داشت: در اين تحقيقات با مدل‌سازي شرايط درياي خزر، عوامل ايجاد سونامي و پتانسيل وقوع آن در منطقه بررسي و در ادامه پهنه بندي خطر سونامي در كرانه‌هاي خزر مشخص مي‌شود. بررسي‌هاي مقدماتي انجام شده نشان مي‌دهد اين پهنه آبي كه بزرگترين درياچه جهان تلقي مي‌شود، صرف نظر از وسعت زيادي كه دارد از لحاظ اختلاف ارتفاع در بخش‌هاي مختلف و برخي پارامترهاي ديگر بيشتر شبيه درياست تا درياچه؛ لذا از آنجا كه سونامي منحصر به اقيانوس‌ها و آبهاي آزاد نيست، احتمال بروز سونامي در درياي خزر وجود دارد؛ همچنان كه حتي درياي مرمره كه از لحاظ وسعت كوچكتر از درياي خزر است، سونامي خيز به شمار مي‌رود.
وي خاطر نشان كرد: شمال، مركز و جنوب درياي خزر از لحاظ عمق آب كه پارامتر تعيين كننده‌اي در احتمال بروز سونامي و ارتفاع امواج آن است كاملا متفاوتند به طوري كه عمق آب در قسمت شمالي كم (12 تا 15متر) است به طوري كه برخي اوقات يخ مي‌زند، عمق آب در بخشهاي مياني درياچه حدود 700 متر و عمق حداكثرقسمت‌هاي جنوبي 1100 متر است؛ لذا عمق آن اگر چه با اقيانوس‌ها قابل مقايسه نيست ولي به هر حال چندان هم كم عمق نيست.
امير نژاد در بيان ويژگيهاي ريخت شناسي درياي خزر به لرزه خيزي بالاي آن اشاره و خاطر نشان كرد: درياي خزر از لحاظ لرزه زمين ساختي در بلوك خزر جنوبي قرار دارد كه توسط چند كمربند لرزه خيز احاطه شده كه يكي از آنها منطبق بر تپه زير دريايي سرت است كه در آن با اتصال فرضي منطقه آپ شرون ارمنستان به كوه‌هاي قفقاز يك بلندي در زير درياي خزر است كه اختلاف عمق بسيار زيادي را در مناطق مختلف اين درياچه باعث شده است.
وي تصريح كرد: در اين تحقيقات تاثيرات فعال شدن اين گسل كه ادامه روندهاي قفقاز و كپه داغ است بر آبهاي خزر و سواحل آن بررسي شده كه نشان مي‌دهد در صورت بروز زلزله‌اي بزرگ احتمال ايجاد امواجي به ارتفاع نيم متر تا 5/3 متر با قابليت پيشروي تا 100 متري سواحل وجود دارد.
اگر چه بروز سونامي‌هايي با امواج نسبتا كم ارتفاع در مقايسه با سونامي‌هاي عظيم، قدرتي به مراتب كمتر دارند ولي با توجه به تراكم جمعيت شهرهاي ساحلي، ساخت و سازها و وجود برخي سازه‌هاي استراتژيك و زيرساخت‌هاي نفتي در مناطقي از سواحل خزر بايد خطر چنين سونامي‌هايي را نيز كاملا جدي گرفت.
امير نژاد با بيان اين كه برخي شواهد تاريخي از جمله گزارش قطعي بروز سونامي در 8 جولاي 1895 در بندر تركمن‌باشي (تركمنستان) متعاقب زلزله‌اي با بزرگي 3/8 ريشتر با خسارات سنگين و 10 ، 15 مورد گزارش‌هاي ديگر در ايران و شوروي سابق به عنوان موارد مشكوك سونامي وجود دارد كه مساله سونامي خيز بودن درياي خزر را تاييد مي‌كند، ‌خاطر نشان كرد: بروز زلزله‌اي با بزرگي بيش از 5/6 تا 7 ريشتر در سطح دريا يا مناطق حاشيه آن، رخداد آتشفشانها و گل‌فشان‌هاي زيردريايي و برخورد سنگهاي آسماني با قطر بيش از 20 كيلومتر از مهمترين عوامل وقوع سونامي هستند.
بررسي گسلها و سوابق لرزه‌خيزي محدوده خزر حاكي از توان رخداد زمين لرزه‌هايي با بزرگي 2/7 در كوچكترين چشمه تا 9/7 در بزرگترين چشمه‌هاي لرزه‌خيزي در بلنداي اپ شرون ــ قفقاز است، البته بروز هر زمين لرزه با چنين بزرگي لزوما به معني ايجاد سونامي نيست اما به هر حال بايد در كاربري سواحل و حفظ حريم به اين مساله توجه شود.
وي تصريح كرد: با توجه به اختلاف عمق و شيب زياد كف دريا احتمال ناپايداري رسوبات و بروز زمين لغزش در آن وجود دارد كه مي‌تواند منشاء ايجاد سونامي باشد. اين مساله در قسمت‌هاي مركزي دريا كه شيب بيشتري دارد بيشتر است اما در صورت وقوع زلزله مساله پيچيده‌تر بوده و نيازمند تحليلهاي دقيق است.
امير نژاد در ادامه درباره احتمال بروز سونامي در مناطق مختلف جهان به ايسنا گفت: بر اساس اسناد و داده‌هاي تاريخي موجود 58 درصد سونامي‌ها در اقيانوس آرام ، 25 درصد در درياي مديترانه، 12 درصد در اقيانوس اطلس، 5 درصد در اقيانوس هند، بوده و بر اساس داده‌هاي دستگاهي با دقت بالاتر، 76 درصد سونامي‌ها در اقيانوس آرام، 10 درصد در درياي مديترانه، 9 درصد در اقيانوس اطلس، 5 درصد در اقيانوس هند رخ داده است كه مخربترين سونامي ثبت شده در تاريخ بشر سونامي دسامبر 2004 اقيانوس هند بود.
وي در پايان با بيان اين كه طبق بررسيها، فاصله ميان رخداد زلزله و رسيدن امواج سونامي به سواحل خزر حدود 5 تا 6 ساعت است در بيان راهكارهاي كاهش خطر سونامي در مناطق ساحلي درياي خزر گفت: با توجه به نقشه‌هاي پهنه بندي خطر سونامي در منطقه كه در ادامه تحقيقات اين طرح تهيه مي‌شود بايد حريم اطراف ساحل را تا فاصله‌اي مشخص از سازه‌هاي استراتژيك و جمعيت خالي كرده و به كمك سيستم‌هاي هشدار سريع سونامي متصل به شبكه‌هاي آن لاين زمين لرزه‌هاي دنيا و سيستم هشدار تخليه در زمان ثبت زلزله‌هايي با كانون زمين لرزه‌يي زير آب و همچنين ايجاد پناهگاه‌ها و ديواره‌هاي حائل با ارتفاعي دو برابر حداكثر ارتفاع امواج سونامي احتمالي آسيب پذيري در برابر اين پديده مخرب طبيعي را كاهش داد.
انتهاي پيام